Sự vươn lên của các làng gốm

	Hồi sinh các làng nghề truyền thống
	Người Ba Na làm gốm

Trong những năm gần đây không ít doanh nhân, nghệ nhân trẻ các làng nghề, đắm đuối với nghề của cha ông, đã tích cực quảng bá, tạo dựng thương hiệu bằng những sản phẩm mới có giá trị đến khách trong nước và quốc tế. Nhiều sản phẩm đã được yêu thích và được đánh giá cao.

Nghệ nhân gốm Cậy tạo hình

Một trong những ngôi làng gốm “trẻ” là Đông Triều (Quảng Ninh), đã tìm cách lách vào thị trường vốn được cho là đã bão hòa, và làm ra những sản phẩm gồm chậu hoa, ghế ngồi và bồn rửa nhà trong nhà và ngoài trời được xuất khẩu sang nhiều nước như: Hàn Quốc, Đài Loan, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất, Canada ...

Hay như tại làng gốm Bát Tràng, một thời gian các sản phẩm kém chất lượng từ nước ngoài bị trà trộn vào để tiêu thụ, làm giảm thương hiệu của sản phẩm làng nghề. Từ đó Hiệp Hội làng nghề Bát Tràng đã tích cực cùng nhau xây dựng mẫu thương hiệu sản phẩm, và đặc biệt sự ra đời của Bảo tàng gốm sứ Bát Tràng, kết nối với tour du lịch làng nghề, trưng bày sản phẩm mẫu đã “lấy lại” uy tín làng nghề đối với du khách nước ngoài.

Gốm Bát Tràng cũng vinh dự được đại diện cho Việt Nam làm quà tặng cho nhiều chính khách. Trong đó có quà lưu niệm tặng các nguyên thủ quốc gia tham dự Hội nghị cấp cao ASEM5 năm 2004, Hội nghị cấp cao APEC 2006 đều tổ chức tại Hà Nội… Một vấn đề khác là sự nỗ lực của các nghệ nhân những “bí kíp” cho thế hệ sau từ chục năm qua, đã cho thấy ý thức bảo tồn văn hóa truyền thống của làng được nâng cao.

Hay như gốm Chu Đậu rất nổi tiếng, di chỉ khảo cổ gốm Chu Đậu cũng đã được công nhận là Di tích quốc gia, nhưng những hiểu biết về gốm Chu Đậu hay lịch sử làng gốm Chu Đậu vẫn còn nhiều khoảng trống, cần tiếp tục nghiên cứu, đầu tư sâu hơn nữa.

Bên cạnh đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị khu di chỉ này cũng cần được quan tâm. Qua nghiên cứu chất liệu, hoa văn… cũng như tài liệu lịch sử cho thấy các sản phẩm đẹp, tinh tế của làng gốm Chu Đậu thường được lái buôn nước ngoài vận chuyển sang một số nước lân cận. Chủng loại gốm Chu Đậu là loại gốm có men và vẽ các họa tiết mầu lam. Các sản phẩm gốm ở đây thường có xương gốm mầu trắng đục, thô, có loại hơi xám, độ nung cao.

Hiện nay, nhiều nghệ nhân cũng đã truyền dạy cho không ít học trò kỹ thuật làm gốm tinh xảo, tạo điều kiện cho các em lửa đam mê và một công việc tốt, giúp các em vượt khó vươn lên trong cuộc sống. Bởi trong tâm thức của nhiều nghệ nhân, khi giới trẻ vươn lên, bám nghề thì làng nghề sẽ có sinh khí để tồn tại.

Chúng ta cũng phải nhìn nhận rằng, không ít làng gốm đã có nguy cơ biến mất, như gốm Bàu Trúc, Thanh Hà, Hương Canh… Để làng nghề không bị mai một, theo nhiều nghệ nhân thì đòi hỏi cả hệ thống cơ sở sản xuất ở mỗi làng phải đoàn kết, tìm ra những phương án gìn giữ thương hiệu và đặc biệt là người nghệ nhân phải giữ được lửa ấm.

Nghệ nhân Vũ Xuân Năm, làng gốm Cậy (Bình Giang – Hải Dương) tâm sự: Trải qua mấy trăm năm, thời hưng thịnh của ngôi làng này có thể sánh ngang những làng gốm nổi tiếng như Phù Lãng, Bát Tràng, Chu Đậu… Khi ấy, cả làng Cậy theo nghề, trẻ em sinh ra, lên 10 tuổi đã tham gia những công việc đơn giản của nghề gốm. Tuy nhiên, từ 30 năm nay chỉ còn vài hộ đốt lò và đến nay chỉ còn gia đình ông dùng lò than củi và sản phẩm chủ yếu xuất lên Hà Nội.

Hiện nay, ông Năm vẫn tích cực sản xuất, giữ lò nung truyền thống, bởi theo ông quan niệm, nếu người nghệ nhân mà buông, thì làng gốm sẽ không có cơ hội để vươn lên được. Bởi thế, theo tìm hiểu, thời gian tới, nghệ thuật gốm sẽ được xuất hiện trong nhiều cuộc triển lãm hơn nữa, để công chúng và thế giới biết đến sự thịnh vượng của một nghề vốn từng rất phát triển ở nước ta.