Lan tỏa và thúc đẩy văn hóa đọc

Lẽ ra, lễ trao Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư được tổ chức sớm hơn, nhưng do tình hình dịch bệnh, phải lùi lại tới tối 12/11. 24 cuốn sách, bộ sách giá trị của những tác giả là nhà văn, nhà nghiên cứu, dịch giả… được trao giải, trong đó có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi. Những tác phẩm được giải năm nay, bên cạnh những cuốn sách nghiên cứu chuyên sâu, nhiều cuốn mang tính phổ cập, hướng tới độc giả phổ thông.

Giải thưởng Sách quốc gia năm nay do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức. Giải thưởng được chấm qua 3 vòng: Sơ khảo, Chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia. Ban tổ chức trao 2 giải A, 9 giải B, 13 giải C cho 5 mảng sách: Chính trị, kinh tế; Khoa học tự nhiên và công nghệ; Khoa học xã hội và nhân văn; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam trao giải cho các tác giả đoạt giải A

Ông Hoàng Phong Hà, Phó chủ tịch Thường trực Hội Xuất bản Việt Nam, Ủy viên Thường trực Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia cho biết, sách đoạt giải A phải qua phản biện kín để bảo đảm sự công tâm, chính xác.

Chung cuộc, cuốn “Súng, vi trùng và thép - Định mệnh của các xã hội loài người” (tác giả Jared Diamond; người dịch: Trần Tiễn Cao Đăng, NXB Thế giới và CTCP Sách Omega Việt Nam phối hợp phát hành) và cuốn “Chang hoang dã - Gấu” (lời: Trang Nguyễn, tranh: Jeet Zdung, NXB Kim Đồng phát hành) được trao giải A.

"Chang hoang dã - Gấu” kể hành trình đưa chú gấu Sorya về với thiên nhiên, được lấy cảm hứng từ chuyện có thật qua trải nghiệm của tác giả - nhà bảo tồn động vật trẻ tuổi Trang Nguyễn. Để thực hiện sách tranh, họa sĩ Jeet Zdung đã vào rừng sống suốt hai tháng. Anh thực hiện hơn 120 bức ký họa màu nước về động thực vật một cách chân thực, giàu cảm xúc. Sau khi xuất bản tại Việt Nam, tác phẩm đã được bán bản quyền cho NXB Anh - Pan Macmillan. Còn cuốn “Súng, vi trùng và thép - Định mệnh của các xã hội loài người” giới thiệu lịch sử tiến hóa loài người, sự phát sinh và bành trướng của sản xuất lương thực, mối liên quan giữa lương thực và các cuộc chiến tranh... ở lục địa Á - Âu. Sách được trao giải Pulitzer năm 1997. Bản dịch tiếng Việt được đánh giá dễ hiểu, lôi cuốn, hấp dẫn. Nhận xét về cuốn sách dịch được giải A, GS. Vũ Dương Ninh - thành viên Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư, cho rằng: "Cuốn sách có giá trị quốc tế và khi dịch sang tiếng Việt, nó rất thiết thực với tình hình thực tế trong nước. Theo tôi, sách đoạt giải A rất xứng đáng. Đặc biệt, có tác động tích cực đến những người nghiên cứu chuyên sâu".

Ban tổ chức trao 9 giải B và 14 giải C cho các mảng sách chính trị, kinh tế, khoa học xã hội và nhân văn, văn hóa, văn học và nghệ thuật, thiếu nhi. Tập thơ “Bài thơ của một người yêu nước mình” (tác giả: Trần Vàng Sao, NXB Hội Nhà văn, Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam phát hành) đoạt giải B. Tập thơ gồm 32 bài, là những tác phẩm in trên báo, tạp chí hoặc do gia đình lưu giữ.

Ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội xuất bản Việt Nam - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư cho biết, trong điều kiện dịch bệnh có những diễn biến phức tạp, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ tư vẫn được tổ chức, triển khai theo đúng Điều lệ, Quy chế của giải và có những nét mới. Tham dự giải lần này có 47/59 NXB tham gia; với 284 bộ sách và tên sách, gồm 365 cuốn. So với mùa giải lần thứ ba, mùa giải lần này ít hơn 1 NXB tham gia, nhưng nhiều hơn 29 bộ sách, tên sách và 3 cuốn sách. Nhiều tác phẩm chất lượng tham dự Giải thưởng Sách quốc gia.

Nhìn bao quát Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư có thể thấy, số lượng sách tham dự giải lần này tập trung nhiều vào các mảng sách nếu xếp theo thứ tự là: Văn hóa, Văn học và Nghệ thuật (có 74 tên sách và bộ sách, gồm 94 cuốn); Chính trị, Kinh tế (có 64 tên sách và bộ sách gồm 77 cuốn); Khoa học xã hội và Nhân văn (có 62 tên sách và bộ sách gồm 71 cuốn); Khoa học Tự nhiên và Công nghệ (có 57 tên sách và bộ sách gồm 61 cuốn); Thiếu nhi (có 27 tên sách và bộ sách, gồm 62 cuốn).

"Nhìn chung, các cuốn sách tham dự Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư có nội dung phong phú, có tính đa ngành, đa mục tiêu và hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Nhiều cuốn sách, bộ sách có giá trị lý luận và thực tiễn cao, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm", ông Hoàng Vĩnh Bảo khẳng định.

Trong khi đó, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành cho rằng, Giải thưởng luôn có vai trò quan trọng với ngành xuất bản, từ 13 mùa giải Sách Việt Nam cho đến khi nâng lên thành Giải thưởng Sách quốc gia. “Trước hết, đó là sự tôn vinh với người làm sách gồm tác giả, dịch giả, đội ngũ nhà xuất bản và công ty sách… Bên cạnh đó, giải thưởng góp phần tôn vinh giá trị của cuốn sách, làm cho giá trị những cuốn sách đó lan tỏa, đi vào đời sống xã hội. Cuối cùng, đích cao nhất là góp phần giúp xã hội quan tâm đến sách, khiến sách trở thành người bạn lớn, phát triển văn hóa đọc”, ông Nguyên nhấn mạnh, đồng thời cho biết, luôn lưu ý vấn đề sách hướng tới đông đảo người đọc. Vì thế, ngay trong tiêu chí chấm giải đã có những điểm liên quan giá trị ứng dụng, giá trị phổ quát, giá trị tư tưởng, giá trị khoa học… Đây đều là những tiêu chí có thang điểm để chấm.

Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư Hoàng Vĩnh Bảo cũng nhấn mạnh: Nét nổi bật trong mùa giải lần này là mảng sách thiếu nhi tuy số lượng không nhiều so với các mảng sách khác, nhưng thể loại khá phong phú, chất lượng được đánh giá cao hơn so với những năm trước. Trong mùa giải này, sách Thiếu nhi chiếm 1 Giải A, 4 Giải B, 2 Giải C trong tổng số 25 giải.

Bên cạnh cuốn “Chang hoang dã - Gấu” được trao giả A, còn có các cuốn sách cho thiếu nhi được trao giải B, và C như: “Lướt cùng Tí Địa lý”, “Loài Plastic - Khi nhựa trỗi dậy”, “Dạy con tài chính” (6 tập) (Song ngữ Việt Anh), “Chuyện của anh em nhà Mem và Kya”, “Nâu Nâu thị thành - Xanh Xanh đồng quê”…

“Điều này cho thấy mảng sách Thiếu nhi năm nay có nhiều khởi sắc, được sự quan tâm của bạn đọc, các nhà xuất bản và công ty sách. Kết quả đó cũng cho thấy Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã giành nhiều sự quan tâm đến mảng sách thiếu nhi, thiết thực góp phần vào công tác chăm sóc, giáo dục thiếu nhi, việc làm cần thiết quan trọng để hướng tới tương lai tốt đẹp của nước nhà”, ông Bảo nhấn mạnh.