Âm vang của đá

Tập sách còn có ý nghĩa khi ra mắt đúng vào thời điểm Bảo tàng Điêu khắc Chăm tròn 100 năm thành lập. Nhân dịp này, nhà nghiên cứu Trần Kỳ Phương, thành viên trong nhóm biên soạn tập sách đã dành cho chúng tôi cuộc trao đổi.

Nhà nghiên cứu Trần Kỳ Phương

Là thành viên trong ban biên soạn thực hiện, xin ông có thể giới thiệu đôi nét về tập sách?

Có thể nói đây là công trình giới thiệu đầy đủ nhất về Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng so với tất cả các cuốn sách về bảo tàng đã được xuất bản trước đây. Với 400 bức ảnh cùng tập hợp nhiều bài nghiên cứu của các học giả hàng đầu trong nước và quốc tế về nghệ thuật Chăm. Đây có thể được xem là cuốn sổ tay cho giới nghiên cứu và thưởng lãm về nghệ thuật Chăm.

Công trình được tài trợ bởi Quỹ Alphawood Scholarship thông qua Trường Nghiên cứu Á-Phi (SOAS), thuộc Đại học London. Quá trình thực hiện được diễn ra khá thuận lợi nhờ sự phối hợp giữa các bên, đặc biệt sự tổ chức chu đáo của Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng để nhiếp ảnh hiện vật.

Việc chụp ảnh được nhà nhiếp ảnh Paisarn Piemmettawat của River Books thực hiện. Cũng lưu ý là River Books có trụ sở tại Bangkok là nhà xuất bản có uy tín chuyên về sách nghệ thuật Đông Nam Á, cho nên sách được chăm sóc cẩn thận để có hình ảnh đẹp và trình bày trang nhã.

Ông vừa cho biết trước đây đã có nhiều ấn phẩm về Bảo tàng Điêu khắc Chăm?

Lịch sử của Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng được đánh dấu bởi những ấn phẩm về nó qua từng thời kỳ. Ấn phẩm đầu tiên được biên soạn năm 1919 bởi Henri Parmentier, nhà khảo cổ học và kiến trúc sư người Pháp, ông được xem là người đặt nền móng cho những công trình nghiên cứu về nghệ thuật Chăm.

Kế tiếp vào năm 1972, một cuốn sách ảnh khoảng 150 bức ảnh chụp các pho tượng đang trưng bày được Carl Hefley, Giám đốc Phòng Thông tin Hoa Kỳ tại Đà Nẵng thực hiện. Năm 1987, cuốn sách nhỏ gồm 50 bức ảnh giới thiệu các tác phẩm tiêu biểu cho từng phong cách nghệ thuật Chăm được biên soạn bởi Trần Kỳ Phương được Nhà xuất bản Ngoại Văn xuất bản.

Nhưng phải kể đến là cuốn sách “Le Musée de Sculpture Cam de Da Nang” được xuất bản năm 1997 dưới sự tài trợ của Trường Viễn Đông Bác cổ và Hội Những người bạn Phương Đông ở Paris. Đây là công trình được biên soạn chủ yếu bởi Jean Boisselier, một chuyên gia về nghệ thuật Đông Dương.

Sau đó, quyển ca-ta-lô tương đối đầy đủ về Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng xuất bản năm 2005 nhân dịp triển lãm về nghệ thuật điêu khắc Chăm tại Bảo tàng Guimet, Paris được giới sành nghệ thuật đánh giá cao.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng

So với những tập sách trước kia, các học giả đánh giá như thế nào về cuốn sách mới này?

Để đánh giá về nội dung của sách, có thể dựa theo nhận định của giáo sư John Whitmore Đại học Michigan, “Đây là một công trình vừa tóm lược những nghiên cứu trước đây về Vương quốc Chăm-pa, vừa giới thiệu những kiến giải mới vào quá khứ của vương quốc này và những mối quan hệ năng động của nó với các dân tộc láng giềng, cả ở Đông Nam Á hoặc xa hơn, đặc biệt vào thế kỷ 12-13. Đây là một hòa hợp tuyệt đẹp giữa nghệ thuật và lịch sử”.

Trong quá trình thực hiện và ấn hành tập sách, ban biên soạn có gặp những trở ngại?

Cái trở ngại nhất là thời gian, vì theo chủ trương sách sẽ được ra mắt nhân dịp khánh thành trưng bày mới của bảo tàng để phục vụ Hội nghị APEC tại Đà Nẵng vào tháng 11 vừa qua.

Tuy nhiên, vì đây là một công trình khoa học nên các học giả tham gia viết bài, tùy hoàn cảnh riêng của mỗi cá nhân, đã không thể góp bài kịp thời hạn cho nên đã bị trễ mất hơn một tháng; và vì thế các chủ biên, đặc biệt là TS. Sharrock, đã phải làm việc hết sức căng thẳng.

Dự kiến bao lâu nữa cuốn sách sẽ có phiên bản tiếng Việt và liệu sách có cần biên tập bổ sung nội dung?

Theo cam kết giữa SOAS và chính quyền TP. Đà Nẵng, sách sẽ được dịch sang tiếng Việt và xuất bản tại Việt Nam trong một tương lai gần. Về mặt dịch thuật thì không có gì trở ngại, tuy nhiên để xuất bản được sách nghệ thuật có chất lượng cao, với số lượng ảnh nhiều, nó đòi hỏi nguồn kinh phí lớn và cũng tùy thuộc vào số lượng độc giả có nhu cầu.

Vì nội dung của sách đã được biên tập và trình bày cẩn thận cho nên tôi không nghĩ là sách cần bổ sung hay điều chỉnh gì khi xuất bản bằng Việt ngữ; đặc biệt, rất thuận lợi, đó là River Books đã có nhã ý tặng toàn bộ số ảnh chụp hiện vật của Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng cho ban quản lý của bảo tàng trong buổi giới thiệu sách.

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi khá thú vị này!