Cân đối giữa hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và ổn định vĩ mô

Yếu tố tích cực nhiều, nhưng không thể xem nhẹ các rủi ro

Theo VEPR, kinh tế trong quý I đón nhận hàng loạt thông tin tích cực cho thấy nền kinh tế 2021 đang có những tín hiệu khởi sắc so với năm 2020. “Mức tăng trưởng GDP 4,48% trong quý I (so với cùng kỳ năm trước) là con số rất ấn tượng. Bởi trong quý I vừa qua, nền kinh tế chịu khá nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến từ việc phong tỏa, giãn cách xã hội tại một số địa phương như Hải Dương, Quảng Ninh, Hải Phòng trước đợt bùng phát dịch Covid-19 mới”, PGS.TS. Phạm Thế Anh - chuyên gia kinh tế vĩ mô của VERP nhìn nhận.

Dự báo cho thời gian tới, VERP cho rằng, sẽ tiếp tục có những yếu tố có thể hỗ trợ cho tăng trưởng bao gồm: Bộ máy lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ mới vừa được kiện toàn, hứa hẹn một triển vọng kinh tế năng động trở lại trong năm 2021 và các năm sau đó; Tiếp tục kiểm soát tốt đại dịch Covid-19; Tiến độ giải ngân và thi công các dự án đầu tư công trọng điểm được đẩy nhanh hơn; Tiếp tục diễn ra làn sóng dịch chuyển đầu tư và thương mại nhằm phân tán rủi ro từ cuộc xung đột thương mại Mỹ - Trung; Môi trường vĩ mô ổn định, lạm phát kiểm soát ở mức chấp nhận được, tạo môi trường cho việc thực thi các chính sách hỗ trợ tăng trưởng; Kỳ vọng về tác động tích cực từ việc hoàn tất ký kết Hiệp định thương mại tự do và bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVFTA và IPA) đem lại…

Xuất khẩu vẫn gặp khó do dịch bệnh diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia

Nhưng trong một môi trường kinh tế thế giới bất trắc thì Việt Nam cũng đang gặp nhiều rủi ro và thách thức. Sự tái bùng phát của Covid-19 tại nhiều nước đi kèm với các biện pháp phong tỏa tiếp tục kéo dài thời gian đứt gãy của chuỗi cung ứng trong năm 2021, khiến sức chịu đựng của doanh nghiệp ngày càng yếu hơn. Trong khi đó, xung đột địa chính trị, thương mại… giữa các nước lớn có thể khiến một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam đối diện những rủi ro bất ngờ.

Bên cạnh đó, điểm yếu của kinh tế Việt Nam còn đến từ các rủi ro nội tại như mất cân đối tài khóa lớn; tốc độ và mức độ đầu tư phát triển, đặc biệt là hạ tầng, còn chậm cho hiệu quả quản lý thấp; sự phụ thuộc nặng nề của tăng trưởng vào khu vực FDI; chất lượng lao động thấp và chậm cải thiện; hiệu quả đầu tư công thấp và tình trạng nhũng nhiễu của bộ máy công quyền còn nặng nề; tiến trình cổ phần hóa DNNN chậm trễ; môi trường và thể chế kinh doanh dù từng bước được cải thiện nhưng về căn bản chưa giải phóng được sức mạnh của doanh nghiệp… Cân nhắc những yếu tố tích cực cũng như tiêu cực đang tác động lên nền kinh tế Việt Nam hiện nay, VERP dự báo nền kinh tế năm 2021 có thể đạt mức tăng trưởng trong khoảng 6-6,3%.

Dù thừa nhận những thách thức và khó khăn với nền kinh tế trong năm nay còn rất lớn như các chuyên gia của VERP đã chỉ ra, nhưng dưới góc nhìn của mình, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, tăng trưởng năm nay nhiều khả năng sẽ trong khoảng 6,5-7%. “Trên nền tăng trưởng rất thấp của năm 2020, hay như tác động tích cực đến thế giới và Việt Nam từ gói kích cầu ở Mỹ, chúng tôi kỳ vọng tăng trưởng GDP năm nay sẽ trong khoảng 6,5-7%. Nhưng đúng là rất thách thức vì để đạt mức đó thì quý II cần tăng trưởng 7,2-7,4%; các quý III và IV cần tăng trưởng 6,6-6,8%”, TS. Lực cho biết.

Thận trọng trong ứng xử với lạm phát

Mặc dù CPI bình quân quý I chỉ tăng 0,29% so với cùng kỳ năm trước và là mức tăng thấp nhất trong vòng 20 năm trở lại đây, nhưng theo VERP, lạm phát được kỳ vọng sẽ tăng nhanh bắt đầu từ tháng 4 này do phục hồi kinh tế khiến nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ tăng. “Dù lạm phát chưa trở thành một mối đe dọa vĩ mô, nhưng rủi ro đang tiếp tục tích lũy. Đặc biệt, thị trường tài sản có nhiều dấu hiệu cho thấy đang trong tình trạng bong bóng, có thể mang lại rủi ro cho hệ thống tín dụng và hoạt động kinh tế”, báo cáo của VERP cảnh báo.

Các chuyên gia của VERP phân tích, khi mức tăng giá trên các thị trường tài sản đủ lớn để tạo ra hiệu ứng của cải (wealth effect) thì mức tiêu dùng sẽ tăng đối với các mặt hàng không phải thiết yếu. Điều này dẫn tới sự lan tỏa của sự tăng giá từ thị trường tài sản sang thị trường tiêu dùng. Do đó, khó khăn trong điều hành chính sách tiền tệ hiện nay là làm sao để cân đối giữa mục tiêu tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.

Thừa nhận những áp lực lạm phát đang lớn hơn khi các nước duy trì tiền tệ nới lỏng và tung ra nhiều gói hỗ trợ khổng lồ và dường như giá cả mọi thứ đều tăng, nhưng TS. Cấn Văn Lực tin tưởng, có ít nhất 2 yếu tố quan trọng khiến lạm phát sẽ không tăng quá mạnh, đó là sức cầu tiêu dùng chưa thể hồi phục mạnh, người dân có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn, trong khi vòng quay tiền chậm khi chưa đi vào tiêu dùng, sản xuất kinh doanh một cách quyết liệt và nhanh như trước đây. “Vì thế chúng tôi dự báo lạm phát năm nay chỉ ở mức 3,5-3,7%”, TS. Lực cho biết.

Theo VERP, trong mọi tình huống, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát là hết sức cần thiết để chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi sau bệnh dịch. Trong đó, hữu ích nhất trong bối cảnh hiện nay là các chính sách trọng cung, nhằm củng cố các yếu tố nền tảng của nền kinh tế. Cụ thể là các chính sách cải cách hành chính, nâng cao chất lượng bộ máy quản lý nhà nước, đặc biệt ở địa phương, nhằm cải thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp và người dân.

Cùng quan điểm về việc ưu tiên ổn định vĩ mô và kiểm soát lạm phát nhưng TS. Cấn Văn Lực cho rằng, cần rất thận trọng trong ứng xử với áp lực lạm phát, nhất là trong bối cảnh khó khăn của Covid-19 hiện nay. Bài học năm 2011 cho thấy, nếu hành động quá mạnh để kiểm soát lạm phát sẽ khiến kinh tế không phục hồi được. “Chúng ta cần khôn khéo trong ứng xử, tránh vội vã siết quá chặt vì lo ngại lạm phát. Bên cạnh đó, cần nhanh chóng chấn chỉnh các cơn sốt hiện nay, trong đó có sốt đất, vì những cơn sốt như vậy gây ra sự bất ổn, không bền vững và có thể dẫn đến bong bóng”, TS. Cấn Văn Lực khuyến nghị.