“Bắt mạch, kê đơn” cho nền kinh tế phục hồi hậu Covid-19

Cùng bàn thảo về vấn đề này, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế gắn với nâng cao năng lực nội tại và tính tự chủ của nền kinh tế giai đoạn 2022-2023 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước.

Hỗ trợ vẫn chỉ mang tính ngắn hạn

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Việt Nam đã và đang chịu nhiều ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nhất là khi đợt dịch thứ 4 bùng phát. Kinh tế tăng trưởng chậm lại khi 9 tháng của năm chỉ đạt 1,42%. Bên cạnh đó, hoạt động sản xuất, lưu thông hàng hóa, các chuỗi cung ứng, tiêu dùng bị gián đoạn, đứt gãy.

Không chỉ có vậy, chi phí hầu hết mọi ngành sản xuất đều tăng cao trong khi năng lực nội tại, sức chống chịu của nền kinh tế ngày càng giảm sút. Điều này dẫn đến những nguồn lực của cộng đồng doanh nghiệp bị bào mòn, kéo theo đời sống của người dân, người lao động rất khó khăn.

Đánh giá cao những chính sách của Chính phủ nhằm hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, người dân thời gian qua nhưng ông Dũng cho rằng những chính sách hỗ trợ của Việt Nam thời gian qua chủ yếu giải quyết những khó khăn ngắn hạn về tài chính của doanh nghiệp, người dân thông qua tác động về phía cung của nền kinh tế.

“Chính sách hỗ trợ này vẫn thiếu các giải pháp mang tính tổng thể, dài hạn, đồng bộ với nguồn lực đủ lớn để thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế gắn với cải cách cơ cấu, cải thiện năng lực cạnh tranh, sức chống chịu của nền kinh tế trước các cú sốc trong tương lai”, ông Dũng nhấn mạnh.

Có thể tính đến những giải pháp chưa có tiền lệ

Các chuyên gia cho rằng, trong giai đoạn bình thường mới, việc phòng chống dịch bệnh phải song hành với phục hồi và phát triển kinh tế. Để kinh tế thực sự phục hồi, có thể phải tính đến những giải pháp chưa có tiền lệ, chấp nhận mức bội chi ngân sách cao hơn.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), giai đoạn tới, Chính phủ cần xem xét đẩy mạnh chi hơn nữa vì điều kiện hiện nay tốt hơn nhiều so với đợt khủng khoảng 10 năm trước khi lạm phát thấp, dự trữ ngoại tệ cao, hệ thống tài chính ổn định…

“Tôi cho rằng, dư địa phục hồi kinh tế còn rất lớn. Thời điểm này, chúng ta phải chi mạnh hơn, không thể tiết kiệm như vừa rồi. Ngoài lãi suất, chúng ta có thể mở cung tiền, tăng tín dụng, có những gói tín dụng đặc biệt. Dư địa còn nhiều, nhưng chúng ta lại quá chú ý đến rủi ro”, ông Cung nói.

Nguyên Viện trưởng CIEM cho rằng, việc phục hồi phải diễn ra nhanh chóng, vì hiện nay các động lực tăng trưởng đã suy yếu. “Tăng trưởng năm nay có thể chỉ đạt khoảng 3%, tức là để hoàn thành mục tiêu giai đoạn 5 năm (2021-2025), 4 năm sắp tới tăng trưởng phải ở mức 7-7,5%. Nếu chúng ta vẫn giữ mục tiêu này, nhất thiết phải tăng tốc ở những năm tới”, ông Cung tính toán.

Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho biết, nhiều nước tung ra gói hỗ trợ lớn chưa từng có. Bình quân thế giới chi gói hỗ trợ bằng 16% GDP, các nước đang phát triển khoảng 7% GDP. Việc triển khai rất nhanh gọn, có thời gian cụ thể, 3 tháng hay 7 tháng phải xong.

“Họ chấp nhận nợ công tăng, thâm hụt ngân sách tăng. Có tiền phải tiêu để cứu nền kinh tế”, ông Lực nói. Tuy nhiên, những chương trình hỗ trợ này không phải thực thi một cách bừa bãi mà đi kèm với lộ trình, có sự kiểm soát. Ông Lực thông tin thêm, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) hay Ngân hàng Thế giới (WB) sẵn sàng cho Việt Nam vay với lãi suất dưới 1% trong 7-8 năm.

8 nhóm giải pháp chính

Để mở cửa lại nền kinh tế, ngoài việc tăng cường năng lực kiểm soát dịch bệnh, ông Cung đề xuất Chính phủ xem xét thêm những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. “Thực tế, có những khoản phí mà doanh nghiệp thua lỗ cũng phải nộp. Trong 2 năm liên tiếp, một số ngành bị tê liệt như du lịch, hàng không. Các doanh nghiệp này nên được giảm tiền điện, hỗ trợ tín dụng đặc biệt, miễn phí công đoàn”, ông Cung kiến nghị.

Song hành cùng gói hỗ trợ doanh nghiệp, ông Cung đề xuất các giải pháp kích thích đầu tư, tiêu dùng hỗ trợ an sinh xã hội, người lao động và cải cách môi trường kinh doanh, đầu tư, kiên trì tháo bỏ rào cản.

Với mục tiêu hướng tới tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng giai đoạn phục hồi khi dịch Covid-19 được kiểm soát đồng thời phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát phù hợp với các mục tiêu, định hướng, tầm nhìn dài hạn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến đề xuất 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ nền kinh tế.

Trước tiên, là kiểm soát dịch bệnh Covid-19, nâng cao năng lực của hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng.

“Đây là nhóm nhiệm vụ giải pháp quan trọng, cấp bách ngay từ đầu năm 2022 nhằm ‘thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả với dịch bệnh Covid-19’, tạo nền tảng cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế bền vững”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói và lý giải, thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả với dịch bệnh Covid-19 là yếu tố tiên quyết, không thể thiếu để thực hiện phục hồi kinh tế.

Trong khi đó, nhóm giải pháp thứ hai tập trung vào duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, kiểm soát lạm phát. Theo đó, tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ mở rộng hợp lý, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia; kiểm soát lạm phát, giá cả các mặt hàng nguyên, nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất; tiết kiệm chi thường xuyên.

Nhóm giải pháp thứ ba, là hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính, thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

Nhóm giải pháp thứ tư, là phục hồi và phát triển ngành du lịch, kích cầu tiêu dùng trong nước.

Nhóm giải pháp thứ năm, là hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp trong một số ngành, lĩnh vực ưu tiên bằng các giải pháp về hỗ trợ tín dụng (tạo điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp, người dân có thể tiếp cận tín dụng, hỗ trợ lãi suất với một số đối tượng cụ thể); tài chính (miễn, giảm thuế, phí); sản xuất; phát triển chuỗi cung ứng bền vững nhất là các chuỗi giá trị ngành nông nghiệp, thủy sản; hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nhóm giải pháp thứ 6, là phục hồi, huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển, bao gồm cả đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp FDI; thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tập trung đầu tư các công trình hạ tầng quan trọng…

Nhóm giải pháp thứ 7, là phát triển vùng, đô thị, tháo gỡ thể chế để phát triển các đô thị lớn của cả nước.

Và nhóm giải pháp thứ 8, là phát triển thị trường lao động và lực lượng lao động; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tăng cường kết nối cung- cầu lao động, hỗ trợ chuyển đổi nghề bền vững cho người lao động.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, trên cơ sở các giải pháp chính sách, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã dự kiến các nhiệm vụ phân công thực hiện của bộ, cơ quan trung ương, địa phương. Theo đó, bên cạnh các nhiệm vụ có tính chất thường xuyên, liên tục theo các chính sách đã được ban hành trước đây về cải cách hành chính, phát triển công nghiệp hỗ trợ, xúc tiến thương mại, đầu tư..., xác định các nhiệm vụ cụ thể, có tính chất trọng tâm, trọng điểm, đột phá của bộ, cơ quan trung ương, địa phương, thời gian thực hiện trong giai đoạn tới.

“Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối, theo dõi tình hình thực hiện, báo cáo Chính phủ về kết quả triển khai, đề xuất, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các giải pháp, chính sách bổ sung trong trường hợp cần thiết, trình Chính phủ tại phiên họp thường kỳ tháng 6 và tháng 12 năm 2022-2023,” ông Phương chia sẻ.