Bắc Mỹ giải bài toán khó về thương mại

	Lãnh đạo tài chính G20 ngầm chấp nhận Mỹ, bỏ cam kết thương mại tự do
	NAFTA - Tương lai bất ổn

NAFTA - “nút thắt” ba bên

Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) là vấn đề thương mại lớn nhất hiện nay mà Canada, Mỹ và Mexico cần thống nhất, bên cạnh các bài toán về thuế quan biên giới… Mới đây nhất, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross cho biết chính quyền của Tổng thống Donald Trump sẽ khởi động tiến trình chính thức tái đàm phán NAFTA với hai nước láng giềng Mexico và Canada trong vài tuần tới.

Trong cuộc họp báo chung với Bộ trưởng Kinh tế Mexico là ông Ildefonso Guajardo Villarreal, Bộ trưởng Ross cũng cho biết ông đang tham vấn Ủy ban Tài chính Thượng viện và Ủy ban Tài chính và Thuế vụ của Hạ viện về việc tái đàm phán NAFTA. Trong khi đó, ông Guajardo nói Mexico sẽ sẵn sàng vào cuối tháng Năm và sau đó chờ Mỹ cùng với Canada hoàn tất các thủ thục pháp lý trong nước để bước vào đàm phán.

Theo nguyên tắc của NAFTA (được ký kết từ năm 1994), một quốc gia thành viên bất kỳ có thể rút khỏi hiệp định này chỉ đơn giản bằng cách thông báo cho các thành viên còn lại. Việc thông báo sẽ kích hoạt quá trình 180 ngày cho phép các thành viên có những cuộc đàm phán mới về thỏa thuận. Nếu không có thỏa thuận mới nào đạt được, hiệp định này sẽ không còn hiệu lực.

Ông Ross nói còn quá sớm để thảo luận các nội dung mà Mỹ đưa ra đàm phán. NAFTA là một hiệp định đã có từ rất lâu, trong khi tình hình kinh tế của ba nước tham gia hiện đã khác nên ít nhất hiệp định này cần được cập nhật, khi có một số nội dung không còn phù hợp. Trước đó, ông cũng đã nói rằng quá trình thương lượng lại về NAFTA sẽ phức tạp, với hơn 20 chương của hiệp định cũ đã tồn tại 23 năm qua cần được "hiện đại hóa" và các chương mới về nền kinh tế số và các lĩnh vực khác chưa xuất hiện vào đầu thập niên 1990.

Về phía Mexico, theo thông tin mới nhất, nước này đang nắm trong tay một “vũ khí” được dự đoán có thể mang lại lợi thế trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ, đó là ngô. Ngô là mặt hàng lớn thứ tư mà Mexico nhập khẩu từ Mỹ, sau xăng, dầu diesel và khí đốt tự nhiên. Số liệu từ Chính phủ Mexico cho thấy năm 2016 nước này nhập khẩu lượng ngô lên tới 2,32 tỷ USD, cao hơn 10% so với năm 2015 và vượt xa các mức nhập khẩu tương ứng 17,7 triệu USD và 10 triệu USD từ Argentina và Brazil.

Giữa bối cảnh hiện nay, khi quan hệ thương mại Mexico - Mỹ đang đứng trước nhiều điều chỉnh dưới thời Tổng thống Mỹ Trump, Mexico dọa sẽ mua lương thực này từ các nơi khác thay vì Mỹ. Ông Thomas Sleight - người đứng đầu Hội đồng Ngũ cốc Mỹ - cho biết Mexico là thị trường xuất khẩu số 1 của các nhà sản xuất ngô Mỹ.

Mexico đang phải đối mặt với những cuộc đàm phán đầy cam go do Tổng thống Mỹ dọa sẽ loại bỏ NAFTA, nếu hiệp định này không được điều chỉnh theo hướng có lợi cho nước Mỹ. Bên cạnh đó, những lời đe dọa áp thuế 35% lên các sản phẩm nhập khẩu từ Mexico của ông Trump đã làm dấy lên những lo ngại về khả năng dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Mexico sẽ bị “đóng băng”, thậm chí có thể dẫn đến một cuộc chiến kinh tế giữa hai nước.

Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Mexico. Hơn 80% hàng hóa xuất khẩu của Mexico là sang Mỹ và ngược lại, 46% kim ngạch nhập khẩu của nền kinh tế lớn thứ hai Mỹ Latinh là từ quốc gia láng giềng phía Bắc.

Theo số liệu của Viện Thống kê và Địa lý Mexico (Inegi), năm 2016 kim ngạch trao đổi thương mại song phương đạt 525,11 tỷ USD, trong đó thặng dư 63,192 tỷ USD nghiêng về phía Mexico.

Về phần mình, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland khẳng định các cuộc đàm phán lại về NAFTA đều phải liên quan đến cả ba bên. Canada sẽ không “bỏ rơi” Mexico để tìm kiếm thỏa thuận song phương với Mỹ trong tiến trình đàm phán lại thỏa thuận này.

Đối với Canada, kinh tế nước này có nhiều bước tiến nhờ NAFTA. Theo số liệu từ Cơ quan phụ trách Các vấn đề toàn cầu Canada, thương mại hàng hóa giữa ba nước Canada, Mỹ và Mexico tăng gấp ba lần từ năm 1993 đến 2015 - tương đương 1.000 tỷ USD; xuất khẩu từ Canada sang Mỹ đạt nhịp độ tăng trưởng hàng năm 4,6%; các đối tác NAFTA chiếm hơn 1/4 Tổng sản phẩm quốc nội toàn thế giới, mặc dù tổng dân số của những quốc gia này chiếm chưa tới 7% số dân toàn cầu.

Chính sách mới của Mỹ

Canada là nước nhập khẩu hàng hóa Mỹ nhiều nhất và cũng là điểm đến đầu tiên của hàng hóa từ 35 bang của Mỹ. Hiện gần 70% thương mại hàng hóa của Canada là với nước láng giềng phía Nam nên bất kỳ một mức thuế hay rào cản nào cũng sẽ tác động rất lớn đến dòng chảy thương mại xuyên biên giới và thị trường việc làm ở Canada.

NAFTA là vấn đề thương mại lớn nhất hiện nay mà Canada, Mỹ và Mexico cần thống nhất, bên cạnh các bài toán về thuế mậu biên, xuất khẩu gỗ mềm của Canada, sản xuất thép... Tuy nhiên, triển vọng của khối kinh tế Bắc Mỹ là xán lạn khi nước thành viên NAFTA đồng thời là nền kinh tế đầu tàu thế giới là Mỹ mới đây hé lộ các định hướng thương mại.

Chương trình nghị sự về Chính sách Thương mại (TPA, vạch ra những mục tiêu trong năm tiếp theo) vừa được chính quyền của Tổng thống Trump công bố không có việc coi NAFTA là "một thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng được đàm phán", không có những lời hứa suông về việc tái tạo hàng triệu việc làm trong ngành chế tạo, không có sự đe dọa áp thuế cao đối với hàng nhập khẩu.

Phần lớn nội dung trong TPA năm 2017 thể hiện nỗ lực rõ ràng của Chính quyền Trump trong việc tính toán lại chính sách thương mại của Mỹ. TPA bắt đầu bằng việc trình bày rằng mục tiêu của chính sách thương mại là "tăng nhịp độ tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy tạo việc làm tại Mỹ, thúc đẩy sự trao đổi có đi có lại với các đối tác thương mại, củng cố cơ sở sản xuất và năng lực bảo hộ cũng như mở rộng xuất khẩu nông sản và các mặt hàng khác".

Kinh tế Bắc Mỹ nói riêng cũng như kinh tế toàn cầu nói chung cần thời gian đủ để điều chỉnh và thích nghi với bối cảnh hiện tại, khi mà chính quyền mới của Mỹ mang đến các thay đổi lớn về chính sách thương mại, cộng với việc nước Anh rút khỏi “mái nhà chung châu Âu” kéo theo làn sóng hoài nghi bao phủ “lục địa già”. Trong lúc nhiều nền kinh tế trên thế giới đang xích lại gần nhau hơn với các hiệp định thương mại tự do.