Xuất nhập khẩu với châu Phi: Rủi ro thanh toán và khuyến cáo một số biện pháp phòng tránh

Ảnh minh họa

Do năng lực tài chính có hạn nên nhà nhập khẩu châu Phi thường đề nghị mua hàng trả chậm, hình thức CIF (giao hàng tại cảng đến) và không mở thư tín dụng (L/C) do chi phí cao. Trả chậm là phương thức thanh toán không an toàn gây bất lợi cho doanh nghiệp Việt Nam.

Ngoài ra, còn xuất hiện một số vấn đề khác trong khâu thanh toán, cụ thể: Lừa đảo để lấy bộ chứng từ không qua ngân hàng. Đã xảy ra trường hợp khách hàng thông báo mở tài khoản tại một ngân hàng uy tín nhưng tài khoản không hoạt động (không có tiền), hoặc cho địa chỉ của người nhận bộ chứng từ không phải cán bộ, nhân viên ngân hàng của người mua. Sau khi nhận được bộ chứng từ, khách làm thủ tục lấy hàng từ cảng mà không thanh toán qua ngân hàng. Trong trường hợp này, ngân hàng người mua không chịu trách nhiệm do thực tế không nhận được bộ chứng từ.

Bên cạnh đó, còn có tình trạng ngân hàng của khách hàng chậm thanh toán, đôi khi không trả lời: Có trường hợp, khách hàng gửi hóa đơn có dấu của ngân hàng người mua xác nhận khách đã thanh toán tiền hàng song ngân hàng người bán không nhận được tiền. Mặc dù ngân hàng của người bán đã gửi điện nhiều lần đề nghị chuyển tiền song không nhận được trả lời từ phía ngân hàng của người mua. Khi Thương vụ liên hệ và mang chứng từ có xác nhận của ngân hàng do người mua cung cấp, ngân hàng người mua mới làm thủ tục chuyển tiền cho ngân hàng người bán.

Khuyến cáo một số biện pháp phòng tránh rủi ro

Qua các vụ việc trên, Thương vụ Việt Nam tại Algeria có một số lưu ý đối với các doanh nghiệp như sau:

Cần tìm kiếm đối tác qua các kênh như tham gia chương trình xúc tiến thương mại, dự hội chợ, triển lãm quốc tế, các diễn đàn doanh nghiệp, các cuộc giao thương trực tiếp, qua giới thiệu từ các cơ quan xúc tiến thương mại và bạn hàng quen thuộc. Cần thận trọng khi tìm kiếm bạn hàng qua mạng internet hoặc giao dịch với đối tác chủ động tìm đến doanh nghiệp Việt Nam qua website;

Đề nghị đối tác cung cấp giấy phép đăng ký kinh doanh, thẻ xuất nhập khẩu, bản sao hộ chiếu, thẻ căn cước của người đại diện để các cơ quan chức năng như Thương vụ Việt Nam tại châu Phi… có thể hỗ trợ tư vấn, xác minh trước khi tiến hành giao dịch;

Phương thức thanh toán nên sử dụng L/C không hủy ngang có xác nhận của ngân hàng uy tín châu Âu hoặc châu Mỹ. Đề nghị khách hàng trả trước (đặt cọc) ít nhất là 40-50% giá trị tiền hàng, không chấp nhận phương thức trả chậm. Tuyệt đối không nên sử dụng hình thức thanh toán D/A (Document Acceptance - nhờ thu chấp nhận chứng từ) bởi một khi khách hàng đề nghị hình thức thanh toán này, rất có thể doanh nghiệp xuất khẩu sẽ bị mất hàng.

Nếu nhập khẩu hàng từ châu Phi về Việt Nam, cần tiến hành kiểm định hàng hóa thông qua tổ chức giám định quốc tế có uy tín tại nước sở tại (như Bitec International SA, Văn phòng Veritas) trước khi đưa hàng lên tàu. Đối với những đơn hàng đầu tiên, chỉ nên mua với khối lượng nhỏ. Tốt nhất, trong giai đoạn đầu nên sang trực tiếp để gặp gỡ nhà cung cấp, giám sát việc thu mua và chất hàng lên tàu. Nếu có tiềm lực, công ty Việt Nam có thể xem xét sang mở văn phòng đại diện, kho ngoại quan tại địa bàn sở tại.

Nên liên hệ với các cơ quan Thương vụ tại châu Phi (Ai Cập, Algeria, Maroc, Nam Phi, Nigeria) và các cơ quan đại diện ngoại giao tại châu Phi để được hỗ trợ khi cần thiết.

Mặc dù tồn tại những rủi ro song châu Phi lại có nhiều tiềm năng với tổng dân số 1,2 tỷ người, nhu cầu mặt hàng đa dạng, không quá khắt khe. Vì vậy, trong giao dịch, doanh nghiệp cần tỉnh táo để không bỏ lỡ những cơ hội mà thị trường này mang lại.