Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực

Báo cáo cập nhật Triển vọng phát triển châu Á (ADO) tháng 9/2023 của ADB dự báo, tăng trưởng GDP Việt Nam năm nay ở mức 5,8%, không thay đổi so với dự báo vào tháng 7, nhưng thấp hơn so với mức 6,5% đưa ra trong ADO tháng 4/2023. Theo ông nguyên nhân vì sao?

Một phần vì tăng trưởng thực tế nửa đầu năm không khả quan như kỳ vọng, mặt khác vì diễn biến kinh tế trong những tháng gần đây cũng khá phù hợp với báo cáo tháng 7 của ADB. Theo đó, dự báo sức cầu bên ngoài yếu tiếp tục gây áp lực lên xuất khẩu, tác động đến ngành sản xuất, chế biến chế tạo; trong khi các điều kiện trong nước dự kiến sẽ được cải thiện hơn. Nhìn lại diễn biến và các dữ liệu kinh tế từ tháng 7 đến nay của Việt Nam, chúng ta thấy các dấu hiệu tích cực và đang đi đúng hướng như đã nhận định. Cùng với đó, kinh tế thế giới, khu vực trong thời gian qua cũng không có những biến động lớn. Đây là những cơ sở để chúng tôi cho rằng, không có yếu tố nào quá bất thường để nâng hay hạ dự báo trong lần cập nhật vừa qua. Tăng trưởng kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi, nhưng trong môi trường nhiều thách thức, do đó dự báo của chúng tôi vừa lạc quan vừa thận trọng. Trong đó, phần kỳ vọng nằm ở các yếu tố nội tại được cải thiện và những biện pháp chính sách chủ động tiếp tục được triển khai mạnh mẽ.

Mức dự báo tăng trưởng 5,8% trong năm nay nếu đạt được, tôi cho rằng cũng là đáng khích lệ. Bởi tăng trưởng kinh tế toàn cầu và các đối tác thương mại lớn của Việt Nam năm 2023 dù trong các dự báo mới nhất có điều chỉnh tăng so với trước đó nhưng vẫn thấp hơn so với tăng trưởng 2022 rất nhiều. Những cơn gió ngược dù có dịu đi, song vẫn còn và việc Việt Nam tiếp tục duy trì được tăng trưởng kinh tế ở mức như vậy là tích cực.

Vậy đâu sẽ là những động lực chính cho tăng trưởng trong những tháng tới, thưa ông?

Trong ngắn hạn, có lẽ rủi ro và thách thức lớn nhất vẫn là tăng trưởng toàn cầu chậm lại đáng kể và sự phục hồi yếu ở Trung Quốc, đặc biệt là tác động tới xuất khẩu, kéo theo tác động đến ngành sản xuất, chế biến chế tạo ở Việt Nam. Trong bối cảnh bên ngoài còn nhiều khó khăn hiện nay, các yếu tố nội địa đóng vai trò quan trọng giúp cho nền kinh tế phục hồi. Trong đó, ngành nông nghiệp tuy cấu phần đóng góp không lớn nhưng luôn có sự tăng trưởng ổn định và phần nào giúp chúng ta yên tâm. Khu vực dịch vụ với tỷ trọng đóng góp lớn nhất và nếu có các giải pháp để tiếp tục thúc đẩy được thì chỉ cần cải thiện nhẹ cũng hỗ trợ tích cực hơn cho tăng trưởng. Khu vực sản xuất công nghiệp sau thời gian suy giảm cũng bắt đầu có sự phục hồi nhẹ và kỳ vọng sẽ tiếp tục tích cực hơn trong thời gian tới.

Về phía cầu, xuất khẩu cũng phát đi những tín hiệu tích cực hơn gần đây, song chúng tôi cho rằng vẫn cần thời gian khá lâu nữa để thực sự phục hồi mạnh. Trông chờ lớn hơn sẽ nằm ở tiêu dùng trong nước và chi tiêu Chính phủ, đặc biệt trong thúc đẩy đầu tư công.

Sản xuất công nghiệp bắt đầu phục hồi

Theo ông, các động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, chuyển đổi năng lượng; hay việc nâng vị thế Việt Nam trong các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu có thể đóng góp cho tăng trưởng ngay trong quý IV/2023?

Thực ra có rất ít yếu tố có thể thay đổi hay thể hiện được ngay trong ngắn hạn như vậy, mà chủ yếu vẫn phải qua các động lực truyền thống. Trong đó, tôi cho rằng chi tiêu Chính phủ vẫn là then chốt, bởi đây là yếu tố nhanh nhất và mình chủ động quyết được. Còn về chi tiêu tiêu dùng cá nhân, thị trường tiêu dùng cho tầng lớp trung lưu (đặc biệt là du lịch) vẫn tương đối sôi động, nhưng tiêu dùng ở nhóm thu nhập thấp còn khó khăn, dù có thể không giảm (bởi đây là nhu cầu với hàng hóa thiết yếu nhất), nhưng để duy trì và thúc đẩy tăng cần đến các biện pháp hỗ trợ chính sách từ chi tiêu Chính phủ. Do đó tôi muốn nhấn mạnh rằng, việc tăng tốc chi tiêu Chính phủ là sự kích cầu được mong đợi trong các tháng còn lại của năm nay. Cùng với đó, đầu tư công sẽ là động lực chính cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm nay. Tín hiệu tích cực là trong những tháng gần đây, hoạt động giải ngân đầu tư công cải thiện đáng kể. Việc đẩy nhanh giải ngân các dự án đầu tư công cũng sẽ hỗ trợ trực tiếp cho các ngành như xây dựng, sản xuất nguyên vật liệu và mang lại nhiều cơ hội việc làm hơn.

Thực tế nhu cầu và sức hấp thụ tín dụng yếu trong thời gian qua đã phản ánh những khó khăn của nền kinh tế thực. Chính vì vậy, sự phối hợp các chính sách là rất quan trọng để giúp kinh tế phục hồi, trong bối cảnh giá cả tương đối ổn định và nhu cầu còn yếu hiện nay. Trong ngắn hạn, cần thực hiện chính sách tiền tệ mang tính hỗ trợ và chính sách tài khóa mở rộng. Dù lãi suất giảm nhanh nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn chậm. Điều đó cho thấy, việc nới lỏng chính sách tiền tệ phải được phối hợp chặt chẽ với thực thi chính sách tài khóa để thúc đẩy hoạt động kinh tế một cách hiệu quả.

Cùng với các chính sách điều hành vĩ mô được phối hợp tốt và linh hoạt, cải thiện môi trường kinh doanh hơn nữa cũng cần được thúc đẩy để tiếp tục đơn giản hóa thủ tục, giảm chi phí kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và thu hút đầu tư. Ví dụ với thu hút FDI, Việt Nam rõ ràng đang có lợi thế lớn trong thời gian gần đây nhưng cũng đang phải cạnh tranh với nhiều nước khác trong khu vực - trong khi không ít nước dùng các biện pháp hỗ trợ tài chính rất lớn để khuyến khích, thu hút. Việt Nam khó có khả năng tài chính để thực hiện các ưu đãi thu hút như vậy, điều đó càng cho thấy phải quan tâm hơn đến việc tạo môi trường, không gian thuận lợi và tận dụng được các lợi thế cạnh tranh có được. Đồng thời, các vấn đề mà lâu nay Việt Nam vẫn phải đối mặt như chi phí vận tải cao, hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao… cần phải sớm được giải quyết.

Xin cảm ơn ông!