VCCI: Sửa Luật Thuế giá trị gia tăng để hỗ trợ doanh nghiệp trong nước

Năm 2022, các doanh nghiệp phân bón từng kiến nghị được chuyển sang diện chịu thuế VAT với thuế suất 5%.

Tác động bảo hộ ngược

Theo khảo sát của VCCI, một số doanh nghiệp như nông sản chưa chế biến, giống cây trồng, giống vật nuôi, phân bón, máy nông nghiệp, tàu cá, thức ăn chăn nuôi, muối, phần mềm máy tính, và một số loại máy móc, thiết bị, vật tư khác… chưa được khấu trừ thuế GTGT.

Đồng thời, các doanh nghiệp này cũng không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào trong quá trình sản xuất kinh doanh. Trong khi đó, các sản phẩm tương tự lại không phải chịu thuế GTGT khi nhập khẩu, nhưng lại được hoàn thuế GTGT khi xuất khẩu sang nước đối tác.

Do vậy, hàng hoá nhập khẩu đang có chi phí thuế thấp hơn hàng hoá sản xuất trong nước.

Đây là nguyên nhân gây tác động ngược, vô tình trở thành khuyến khích nhập khẩu hàng hoá thay vì sản xuất trong nước.

"Vấn đề nghiêm trọng, tồn tại từ nhiều năm nay và cần được giải quyết trong lần sửa đổi Luật Thuế GTGT lần này, nếu không sẽ khiến sản xuất trong nước tiếp tục chịu thua thiệt", VCCI bày tỏ.

Từ đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát loại bỏ đối với các loại hàng hoá, dịch vụ mà Việt Nam không nhập khẩu từ nước ngoài sẽ duy trì diện không chịu thuế. Bên cạnh đó, các loại hàng hoá, dịch vụ mà Việt Nam có nhập khẩu từ nước ngoài để tiêu dùng trong nước cần loại bỏ khỏi diện không chịu thuế và chuyển sang các mức thuế suất phù hợp.

Theo khảo sát của VCCI, số thuế GTGT chưa được khấu trừ của các mặt hàng trên xuất phát từ các chi phí đầu vào chịu thuế như chi phí nhà xưởng, văn phòng, chi phí năng lượng, chi phí vận tải… và một số chi phí khác. Theo phản ánh của các DN, tỷ lệ thuế GTGT chưa được khấu trừ có thể dao động từ 1% đối với một số loại nông sản đến 8% đối với phân bón, máy móc.

“Quy định về đối tượng không chịu thuế GTGT đang gây tác động bảo hộ ngược, khuyến khích nhập khẩu hàng hoá thay vì sản xuất trong nước” – VCCI nhận định.

Theo cơ quan này, nếu so sánh với thuế nhập khẩu, khi đàm phán các hiệp định thương mại tự do (FTAs), Việt Nam chỉ chấp nhận hạ thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng và đối tác theo nguyên tắc có đi có lại. Tức là các nước khác cũng phải đồng ý mở cửa thị trường cho hàng hoá của Việt Nam. Trong khi đó, quy định về đối tượng không chịu thuế GTGT đã khiến Việt Nam “cho không” tất cả các nước đối tác số tiền thuế rất lớn và “mở toang” thị trường trong nước với lợi thế cho hàng nhập khẩu.

Từ đó, VCCI cho rằng, Dự thảo đã đưa ra định hướng thu hẹp phạm vi đối tượng không chịu thuế tại Điều 5 của Luật. Đây là quan điểm hợp lý và cần thiết nhằm khuyến khích sản xuất trong nước. Tuy nhiên, dự thảo mới chỉ đề cập vấn đề này đối với phân bón, tàu cá và máy móc nông nghiệp với giải pháp đưa ra là chuyển các mặt hàng này từ diện không chịu thuế sang diện thuế suất 5%. Các mặt hàng còn lại thuộc diện không chịu thuế, dù gặp vấn đề bảo hộ ngược tương tự, nhưng chưa có giải pháp.

5 phương án cần cân nhắc

Về các mức thuế suất khi chuyển các mặt hàng không chịu thuế, VCCI đề xuất có thể cân nhắc một số phương án như sau:

Phương án 1: chuyển các mặt hàng không chịu thuế sang diện chịu thuế với các mức thuế suất 5%

Phương án 2: chuyển các mặt hàng không chịu thuế sang diện chịu thuế với các mức thuế suất 5% hoặc 0%

Phương án 3: chuyển các mặt hàng không chịu thuế sang diện chịu thuế với các mức thuế suất khác nhau.

Phương án 4: cho phép doanh nghiệp trong nước chọn phương pháp tính thuế.

Theo phương án này, toàn bộ hàng hoá, dịch vụ tiêu dùng trong nước (không thuộc diện xuất khẩu) được phân loại vào hai nhóm với thuế suất 5% và 10%. Theo đó, chuyển toàn bộ hàng hoá, dịch vụ không chịu thuế sang diện thuế suất 5%; không còn diện hàng hoá, dịch vụ không chịu thuế.

Nhóm hàng hoá, dịch vụ chịu thuế suất 10% vẫn tiếp tục thực hiện các quy định về thuế như hiện hành.

Nhóm hàng hoá, dịch vụ chịu thuế suất 5% được bổ sung vào diện cho phép lựa chọn phương pháp tính thuế khấu trừ hoặc phương pháp tính thuế trực tiếp (tại các Điều 10 và Điều 11 của Luật).

Phương án 5 là phương pháp khấu trừ: doanh nghiệp chịu thuế đầu ra 5% giá trị gia tăng và được khấu trừ thuế đầu vào.

Trong 5 phương án như trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc lựa chọn phương án 3 hoặc phương án 4.