Thu hút FDI: Lo chặng đường ngắn, tính chặng đường dài

Nhen nhóm làn sóng đầu tư thứ 4

Ông Lê Anh Dũng - Tổng giám đốc CTCP Đầu tư Bất động sản công nghiệp và cho thuê A+ cho biết, các nhà đầu tư nước ngoài đã và đang tiếp tục đánh giá Việt Nam là điểm đến hấp dẫn để đầu tư vì nhiều lý do. Trong đó nổi lên là các yếu tố như: Vị trí địa chiến lược của Việt Nam (điểm đến cho sản xuất và chiến lược Trung Quốc +1); Là nền kinh tế đang phát triển năng động; Thị trường tiêu dùng phát triển mạnh, với tầng lớp trung lưu mở rộng nhanh chóng; Lực lượng lao động trẻ, năng động và đông đảo; Môi trường chính trị ổn định; Môi trường kinh doanh thuận lợi; Môi trường thu hút đầu tư FDI hấp dẫn; Chính sách cởi mở, hội nhập và năng động…

Cũng theo ông Dũng, nhìn lại lịch sử thu hút FDI, Việt Nam đã ghi nhận 3 làn sóng đầu tư và hiện nay làn sóng thứ 4 đang nhen nhóm hình thành. Đơn cử, trong bối cảnh các dòng đầu tư toàn cầu đang có xu hướng dịch chuyển vào chuỗi công nghiệp sản xuất thông minh, đã có không ít tên tuổi lớn trong ngành sản xuất điện tử, bán dẫn từ nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới đã có mặt tại Việt Nam; đồng thời các nhà đầu tư tiềm năng trong ngành cũng đang xem xét đến kế hoạch phục vụ cho chuỗi cung ứng toàn cầu, và điều này được thể hiện khá rõ nét thông qua hàng loạt diễn đàn, hội thảo được tổ chức, cũng như các chuyến thăm… của rất nhiều lãnh đạo tập đoàn công nghệ, đại diện các doanh nghiệp FDI thời gian gần đây.

Top 10 trở ngại kinh doanh hàng đầu (nguồn: BCI quý I/2024)

“Hiện nay các nhà đầu tư nước ngoài, các nền sản xuất công nghiệp phát triển trên thế giới đã và đang tiếp tục đánh giá Việt Nam là điểm đến hấp dẫn để đầu tư, đặt địa điểm chiến lược cho sản xuất phân tán. Đặc biệt, việc trở thành đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga đã thực sự đưa Việt Nam lên một tầm cao mới trên bình diện kinh tế thế giới. Chúng ta có thể tin rằng, đây chính là những điểm nhấn kích hoạt “làn sóng đầu tư lần thứ 4” bắt đầu từ năm 2024 này”, ông Dũng nói.

Niềm tin và sự lạc quan của các doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài đang gia tăng cũng có thể thấy rõ trong khảo sát nghiên cứu của các tổ chức trong và ngoài nước. Như mới đây, khảo sát Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) quý I/2024 của Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đạt 52,8. Báo cáo này cho biết: “Đây là mức cao nhất kể từ năm 2022, và là một dấu hiệu rõ ràng về niềm tin ngày càng tăng trong cộng đồng doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam”. “Dữ liệu cứng từ BCI quý I vẽ nên một bức tranh rõ ràng - sự lạc quan của nhà đầu tư đang được cải thiện đều đặn. Việt Nam chắc chắn có khả năng trở thành điểm đến đầu tư ưu việt của khu vực và các chính sách chủ động, tập trung vào nhà đầu tư sẽ đẩy nhanh hơn nữa sự phát triển của Việt Nam”, ông Thue Quist Thomasen, Giám đốc điều hành Decision Lab nhận định.

Vượt thách thức để hiện thực hóa

Niềm tin gia tăng và các cơ hội thu hút các dòng đầu tư chất lượng đang ngày càng lớn lên. Tuy nhiên, việc củng cố và giữ được niềm tin ấy, đồng thời hiện thực hóa được các cơ hội đang mở ra cũng không hề dễ dàng trong bối cảnh hiện nay, khi nhìn tới cả các thách thức ngắn và dài hạn. Trong ngắn hạn, thủ tục hành chính, quy định luật pháp rõ ràng và nhất quán… đang là các vấn đề mà nhà đầu tư và doanh nghiệp quan tâm nhất. Như BCI quý I vừa qua chỉ ra, gánh nặng hành chính là trở ngại lớn nhất cho việc thành lập và mở rộng hoạt động. Yếu tố này đứng thứ nhất trong top 10 trở ngại hàng đầu cho kinh doanh được chỉ ra và chiếm tới 52% ý kiến phản hồi của doanh nghiệp. Đáng chú ý hơn, nhìn lại khảo sát BCI quý I/2024 so với các quý liền kề trước đó trong năm 2023, tỷ lệ phản hồi của doanh nghiệp về rào cản này gần như không đổi, luôn chiếm trên 50%.

Cùng với đó, vấn đề “các quy định và điều tiết không rõ ràng, tùy thuộc vào cách giải thích khác nhau” nhận được phản hồi từ 36% người được hỏi, cho biết họ gặp khó khăn với các quy định và điều này tạo ra sự không chắc chắn cũng như ảnh hưởng đến việc hoạch định chiến lược. Ngoài ra, khó khăn về xin giấy phép, cấp phép và phê duyệt cũng nằm trong số những vấn đề mà doanh nghiệp gặp phải, khi có tới 28% phản hồi cho biết gặp phải sự chậm trễ, tốn kém trong việc xin phê duyệt, không khuyến khích các dự án kinh doanh mới và tăng thêm rủi ro cho các nhà đầu tư.

Những yếu tố trên chắc chắn vẫn chưa phản ánh hết những thách thức ngắn hạn. Song hành với đó, các doanh nghiệp nước ngoài cho biết cũng đang theo dõi chặt chẽ một số thay đổi quy định sắp tới có khả năng định hình lại đáng kể môi trường hoạt động của họ. Trong đó, một số lĩnh vực mà các doanh nghiệp đang rất quan tâm như, việc triển khai cụ thể Quy hoạch phát triển điện lực VIII, Thỏa thuận mua điện trực tiếp; việc triển khai và ảnh hưởng của Luật Đất đai 2024… Ngoài ra, rủi ro chuỗi cung ứng được các doanh nghiệp nhấn mạnh, sự gián đoạn gần đây trên các tuyến đường vận chuyển quan trọng như Biển Đỏ.

Theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, mặc dù thu hút FDI đang cho thấy những tín hiệu tích cực, nhưng trong bối cảnh các nước đang cạnh tranh rất mạnh để tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu và thu hút được đầu tư từ các tập đoàn lớn, đòi hỏi Việt Nam phải rất tập trung vào cải thiện cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và môi trường đầu tư kinh doanh.

Trong bối cảnh các dòng đầu tư đang có xu hướng dịch chuyển vào chuỗi công nghiệp sản xuất thông minh toàn cầu, ông Lê Anh Dũng - Tổng giám đốc A+ đề xuất, Việt Nam cần sớm hoàn thiện và phát triển chuỗi cung ứng ngành, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất thông minh. Đặc biệt, cần quan tâm đến chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, vì đây sẽ là yếu tố quan trọng để Việt Nam phát triển thành một trung tâm sản xuất thông minh hàng đầu. “Trước đây, chúng ta có giai đoạn bị động khi đón nhận các dự án FDI. Còn hiện nay phải chủ động hợp tác, chủ động đón nhận để các bên cùng có lợi và mang lại những hiệu quả cao nhất cho Việt Nam trong thu hút FDI cho giai đoạn tới”, ông Dũng kỳ vọng.

Theo Chủ tịch EuroCham Dominik Meichle, Việt Nam có tiềm năng kinh tế to lớn và việc giải quyết các thách thức pháp lý là “chìa khóa” để hiện thực hóa tiềm năng đó một cách trọn vẹn. "Việc đơn giản hóa thủ tục và thiết lập các quy định minh bạch hơn sẽ giúp cả doanh nghiệp Việt Nam và nước ngoài thành công. Cùng với đó, những nỗ lực liên tục nhằm nâng cao sự ổn định và khả năng dự đoán sẽ tăng cường hơn nữa khả năng cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam và phát huy hết tiềm năng của mình. Điều này sẽ giúp Việt Nam trở thành điểm đến đầu tư hàng đầu trong khu vực, mang lại lợi ích cho doanh nghiệp trong nước, thu hút vốn quốc tế và tăng cường quan hệ đối tác kinh tế", Chủ tịch EuroCham nói.