Tạo thống nhất trong kiểm tra chứng từ giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân

Tạo thống nhất giữa các ngân hàng trong kiểm tra chứng từ giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân

Hiện nay, hoạt động thanh toán, chuyển tiền một chiều ra nước ngoài cho các cá nhân thực hiện theo nguyên tắc tự do hóa giao dịch vãng lai quy định tại Pháp lệnh Ngoại hối, Nghị định 70/2014/NĐ-CP nhằm tuân thủ các cam kết quốc tế với IMF. Theo nguyên tắc tự do hóa giao dịch vãng lai đã cam kết với IMF, các tổ chức tín dụng (TCTD) được giao trách nhiệm trong việc xem xét, kiểm tra, lưu giữ các giấy tờ, chứng từ, phù hợp với các giao dịch thực tế để đảm bảo việc cung ứng các dịch vụ ngoại hối được thực hiện đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, NHNN cũng đã ban hành các văn bản hướng dẫn (Thông tư 21/2014/TT-NHNN về phạm vi, điều kiện, trình tự, thủ tục chấp thuận hoạt động ngoại hối của TCTD; Thông tư 20/2022/TT-NHNN hướng dẫn hoạt động chuyển tiền một chiều ra nước ngoài, ...) quy định các nguyên tắc về trách nhiệm của TCTD trong hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán, chuyển tiền ra nước ngoài.

Theo đó, TCTD có trách nhiệm xây dựng và tự chịu trách nhiệm về nội dung quy định nội bộ về quy trình chuyển tiền (trong đó bao gồm quy định về chứng từ phù hợp với từng loại hình giao dịch); kiểm tra và lưu giữ chứng từ để đảm bảo giao dịch hợp pháp, đúng mục đích; tự chịu trách nhiệm khi cung ứng dịch vụ ngoại hối cho khách hàng.

Như vậy, có thể thấy trong giao dịch thanh toán quốc tế, pháp luật hiện không có quy định cụ thể về hồ sơ, chứng từ trong từng giao dịch cụ thể. Khi các TCTD cung cấp dịch vụ thanh toán, TCTD sẽ tự ban hành danh mục hồ sơ, chịu trách nhiệm kiểm tra hồ sơ về tính phù hợp với giao dịch thực tế của khách hàng. Do đó, việc kiểm soát hồ sơ sẽ phụ thuộc vào ý chí và sự nhận định về tính phù hợp của TCTD khi cung cấp dịch vụ.

Cuộc họp thu hút đông đảo đại diện các ngân hàng tham dự

Theo ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối, đây là vấn đề rất phức tạp vì vừa thực hiện theo thông lệ quốc tế nhưng các giao dịch của khách hàng nhân đều nhỏ lẻ; các hiểu và cách đặt vấn đền về chứng từ đối với giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân của các đơn vị đều rất khác nhau. Chính vì vậy, các TCTD gặp phải nhiều khó khăn, rủi ro trong giao dịch thanh toán quốc tế.

Một số khó khăn được các TCTD chia sẻ như việc xác định tính phù hợp giữa hồ sơ khách hàng cung cấp và giao dịch thực tế có phù hợp với quy định của pháp luật hay không; trong trường hợp khi có sự thanh kiểm tra từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền, do pháp luật không có quy định cụ thể về hồ sơ trong từng giao dịch nên cơ quan thanh/kiểm tra có thể đưa ra sự nhận định về tính phù hợp về chứng từ giao dịch khác so với nhận định, giải trình của TCTD...

Vì vậy, việc xây dựng và ban hành "Bộ quy tắc và thực hành thống nhất về kiểm tra chứng từ đối với giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân" sẽ rất cần thiết cho các TCTD tham khảo, rà soát lại quy định nội bộ để điều chỉnh phù hợp, tạo ra sự nhất quán thuận lợi cho TCTD khi thực hiện giao dịch với khách hàng và làm việc, giải trình với các cơ quan quản lý, thanh tra, kiểm toán…

Tại cuộc họp, bà Nguyễn Thị Vân Hoài, Phó chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế ngân hàng đã trình bày những nội dung dự thảo của "Bộ quy tắc và thực hành thống nhất về kiểm tra chứng từ đối với giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân". Dự thảo Bộ quy tắc và thực hành thống nhất về kiểm tra chứng từ đối với giao dịch chuyên tiền quốc tế của khách hàng cá nhân do các ngân hàng xây dựng đã nêu được sự cần thiết phải xây dựng Bộ quy tắc, cơ sở pháp lý, mục đích, đối tượng, nguồn ngoại tệ và danh mục các chứng từ cụ thể cần kiểm tra khi thực hiện thanh toán, chuyển tiền ra nước ngoài cho các khách hàng cá nhân...

Sau khi Bộ quy tắc đã được hoàn thiện, đại diện Vụ Quản lý ngoại hối cho rằng cần nghiên cứu hình thức phù hợp thông báo tới toàn bộ hệ thống ngân hàng để hưởng ứng, phổ biến, tuyên truyền, quán triệt nhằm thực hiện hiệu quả và thống nhất giữa các ngân hàng.

Trong thời gian tới, trên cơ sở áp dụng hiệu quả Bộ quy tắc và thực hành thống nhất về kiểm tra chứng từ đối với các giao dịch chuyển tiền quốc của khách hàng cá nhân, Hiệp hội ngân hàng tiếp tục phối hợp với các ngân hàng để xây dựng Bộ quy tắc áp dụng hoạt động kiểm tra chứng từ trong các giao dịch thanh toán, chuyển tiền trong hoạt động thương mại quốc tế.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, "Bộ quy tắc và thực hành thống nhất về kiểm tra chứng từ đối với giao dịch chuyển tiền quốc tế của khách hàng cá nhân" sẽ là tiền đề để xa hơn sẽ thống nhất hoạt động chuyển tiền trong nước, thống nhất hợp đồng tín dụng... trong hệ thống các TCTD. Qua đó, các TCTD cùng nhận thấy trách nhiệm vì lợi ích chung, tạo thuận lợi cho ngân hàng và khách hàng, vì sự phát triển của Ngành và của đất nước.