Tái cấu trúc bộ máy để Nhà nước thanh thoát lại

	Đại biểu Quốc hội: Bộ máy Nhà nước cồng kềnh, nhiều tầng lớp
	Bộ máy cồng kềnh, “nuôi” sao được

TS.Vũ Tiến Lộc

Năm nay, lần đầu tiên sau nhiều năm, có khả năng rất cao là tất cả 13 chỉ tiêu Quốc hội giao cho Chính phủ sẽ đạt và vượt kế hoạch. Chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới năm nay tăng 14 bậc. Cùng với Indonesia, Việt Nam đã trở thành nền kinh tế có những bước cải cách mạnh mẽ nhất trong khu vực. Đây là kết quả của những nỗ lực vượt bậc rất đáng mừng!

Nhưng hành trình cải cách vẫn còn rất gian nan và mọi việc không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Và vì vậy, điều đáng mừng nhất, theo tôi là Chính phủ đã không quá lạc quan với thành tích này!

Đâu đó vẫn còn băn khoăn

Mặc dù những thành công trong kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá là vững chắc nhưng ở đâu đó vẫn còn băn khoăn, lo lắng về triển vọng tăng trưởng kinh tế trong những năm tới. Băn khoăn vì Samsung không thể quý nào cũng tăng trưởng vài chục phần trăm như quý III vừa qua. Lo lắng vì Formosa không thể quý nào cũng tăng sản lượng đột biến...

Kinh tế tăng trưởng cao hơn, nhưng gần 60% DN vẫn trong tình trạng không có lãi, vẫn rất khó khăn. Trong 10 tháng đầu năm nay, số DN thành lập mới là hơn 100.000 (một kỳ tích, là minh chứng cho tinh thần khởi nghiệp và niềm tin của giới doanh nhân vào môi trường kinh doanh, vào sự điều hành của Chính phủ) nhưng số DN giải thể hoặc tạm ngừng hoạt động cũng lên đến hơn 60.000.

Những băn khoăn, lo lắng nói trên cũng ngụ ý rằng để đạt được sự tăng trưởng bền vững trong trung và dài hạn, Chính phủ vẫn cần phải tập trung vào việc khơi thông các nguồn lực trong nước, phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân, thông qua đẩy mạnh cải cách thể chế, cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, giảm các chi phí cả chính thức và không chính thức đang đè nặng trên đôi vai của người dân và DN.

Chính phủ đã quán triệt rất sâu sắc về chủ trương này, hành động của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cho thấy quyết tâm rất lớn nhưng rất tiếc, kết quả vẫn chưa được như mong đợi.

Ở một chiều cạnh khác, dù tăng trưởng cao hơn, nhưng tình trạng thất nghiệp vẫn không giảm xuống và tỷ lệ thất nghiệp cao của con em chúng ta ở độ tuổi thanh niên với các tấm bằng cử nhân, cao đẳng, thậm chí là thạc sĩ … vẫn đang là vấn đề mà chúng ta không thể cam lòng. Cần tăng trưởng, nhưng tăng trưởng cao sẽ không có nhiều ý nghĩa nếu không đi đôi với tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động, nhất là những người yếu thế trong xã hội.

Năm nào cũng muốn tiêu tiền nhiều hơn

Và đang có nỗi lo khác nữa – đó là tình hình tài khoá và nợ công vẫn chưa có nhiều thay đổi so với những năm gần đây. Vẫn là chi thường xuyên chiếm tỷ trọng cao, vẫn là nợ công đang sắp đụng trần, vẫn là giải ngân vốn đầu tư công chậm chạp, tức là có tiền mà vẫn không làm sao tiêu được!

Nhưng điều đáng nói là, năm nào cũng muốn tiêu tiền nhiều hơn. Với tư duy thu – chi như vậy, bao giờ mới có thể đưa nợ công về mức có thể an tâm? Chúng ta còn bao nhiêu đất đai có thể mang lại nguồn thu?...

Nhưng vì “miệng ăn núi lở”, nên tình hình tài khoá của đất nước hiện nay lại không phụ thuộc nhiều vào Bộ Tài chính, mà phụ thuộc vào năng lực cắt giảm biên chế và tinh gọn bộ máy của Bộ Nội vụ. Rất mừng là Hội nghị Trung ương 6, khoá 12 đã có những quyết sách quan trọng mở đường cho việc giải quyết vấn đề này và trong thảo luận tại hội trường Quốc hội về cải cách bộ máy hành chính, nhiều chủ trương chính sách và giải pháp lớn đã được đề cập khá sâu sắc.

Để chủ trương của Đảng và nghị quyết của Quốc hội có thể đi vào cuộc sống, Chính phủ cần xây dựng kế hoạch và chỉ tiêu cụ thể về cắt giảm biên chế, quy trách nhiệm cụ thể cho từng lãnh đạo bộ, ngành, địa phương, xuống đến tận cấp xã phường. Tái cấu trúc bộ máy của Nhà nước để Nhà nước thanh thoát lại và tập trung vào chức năng chính chốt là làm thể chế, là chăm lo các vấn đề thuộc về đại sự quốc gia.

Bên cạnh đó, là thúc đẩy cải cách theo ba tuyến giải pháp cơ bản: thực hiện Chính phủ điện tử, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, kiên quyết cắt giảm thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh không cần thiết; Giải phóng các bộ ngành ra khỏi chức năng chủ quản DN Nhà nước để vận hành theo nguyên tắc thị trường; Xã hội hoá dịch vụ công theo hướng cái gì dân và DN làm được thì Chính phủ không làm.

Đó là những dư địa rất lớn để khởi động cuộc cách mạng thực sự trong cải cách bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động và tinh giản biên chế. Chỉ như vậy, mới có thể cân đối ngân sách Nhà nước, bảo đảm an toàn nợ công mà không cần phải tăng thuế, phí để người dân khỏi bức xúc.