Quốc hội đề nghị báo cáo kết quả thực hiện chống “tham nhũng vặt”, “lợi ích nhóm”, “sân sau”...

Thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2020, Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, năm 2020, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác phòng, chống tham nhũng đã được đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả tích cực; tham nhũng được kiềm chế, có chiều hướng thuyên giảm, qua đó tiếp tục khẳng định quyết tâm chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Theo vị đại diện Ủy ban Tư pháp Quốc hội, năm 2020, nhiều biện pháp phòng ngừa tham nhũng đã được Chính phủ triển khai tích cực, đồng bộ và có hiệu quả như: thực hiện công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, kiểm soát xung đột lợi ích; rà soát, sửa đổi, bổ sung và tổ chức thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ; cải cách thủ tục hành chính gắn với ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển Chính phủ điện tử; sắp xếp bộ máy, tinh giản biên chế; chuyển đổi vị trí công tác; thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt…

Các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra,giám sát, xử lý vi phạm, nhất là trong công tác cán bộ, thực hiện quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp và trong thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ... Tuy nhiên, công tác phòng ngừa tham nhũng trong một số ngành, lĩnh vực, địa phương vẫn còn những hạn chế nhất định.

Ảnh minh họa

Phòng ngừa tham nhũng vẫn còn hạn chế

Bên cạnh những hạn chế đã được nêu trong Báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh việc công khai, minh bạch và công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động ở một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn hạn chế, số vi phạm phát hiện được còn chưa thể hiện đúng thực tế qua phản ánh của dư luận cử tri.

Theo Báo cáo của Chính phủ, qua kiểm tra tại 6.800 cơ quan, tổ chức, đơn vị về công khai, minh bạch thì chỉ phát hiện được có 91 đơn vị vi phạm (tăng 43,9% so với năm 2019).

Cùng với đó, cải cách, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính để phòng ngừa tham nhũng ở một số nơi còn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu. Cải cách thủ tục hành chính trong một số trường hợp còn chậm. Việc bổ nhiệm cán bộ giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong một số trường hợp còn chưa thật sự phù hợp.

Việc thực hiện quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát xung đột lợi ích chưa thực sự chuyển biến, vẫn còn nhiều trường hợp vi phạm, lợi dụng sơ hở của cơ chế, chính sách để nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp, một số trường hợp có biểu hiện “nhóm lợi ích”, “bảo kê”, bao che cho các hành vi vi phạm pháp luật; đã xuất hiện tình trạng lợi dụng chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực y tế, lợi dụng tình hình dịch bệnh để tham nhũng.

Việc ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung một số định mức, tiêu chuẩn, chế độ trong nhiều trường hợp còn chậm hoặc không phù hợp với thực tế. Tình trạng vi phạm định mức, tiêu chuẩn, chế độ còn diễn ra khá phổ biến; việc xử lý vi phạm tuy có tăng, nhưng còn chưa phản ánh đúng với tình hình đang diễn ra.

Về kết quả thanh tra, kiểm toán nhà nước, giải quyết khiếu nại, tố cáo góp phần vào công tác phát hiện và xử lý tham nhũng, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, công tác thanh tra, kiểm toán và giải quyết khiếu nại, tố cáo tiếp tục được chú trọng, tập trung vào các lĩnh vực có nhiều dư luận về tiêu cực, tham nhũng.

Qua công tác thanh tra, kiểm toán đã phát hiện sai phạm và kiến nghị thu hồi cho Nhà nước hàng chục nghìn tỷ đồng, hàng nghìn héc ta đất; xử lý nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm. Công tác đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau thanh tra, kiểm toán có nhiều chuyển biến.

Tuy nhiên, việc kiến nghị xử lý hình sự qua công tác thanh tra, kiểm toán, giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn chưa tương xứng với tình hình tham nhũng. Đáng lưu ý, chất lượng hoạt động thanh tra chuyên ngành còn hạn chế, còn có biểu hiện tiêu cực, tham nhũng trong công tác thanh tra chuyên ngành.

Về kết quả phát hiện, xử lý tham nhũng, Ủy ban Tư pháp cho biết, trong năm 2020 mặc dù bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng với sự chỉ đạo sát sao của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, công tác phát hiện, xử lý tham nhũng đã đạt được nhiều kết quả tích cực; số lượng vụ án tham nhũng được phát hiện, xử lý tăng cao.

Cơ quan chức năng khác đã có nhiều cố gắng, chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm bảo đảm tiến độ khởi tố, điều tra, xử lý các vụ việc, vụ án; nhiều vụ án nghiêm trọng, phức tạp được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh. Công tác thu hồi tài sản tham nhũng có nhiều chuyển biến… Qua đó, đã có tác dụng cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, thể hiện sự nghiêm minh trong xử lý tội phạm về tham nhũng, tạo hiệu ứng tích cực, lan toả trong dư luận cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Cần có tổng kết để nhận diện sâu sắc hơn

Tuy nhiên, số vụ án tham nhũng được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử còn chưa phản ánh đúng thực trạng tham nhũng; việc phát hiện tham nhũng thông qua công tác tự kiểm tra nội bộ, kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới vẫn là khâu yếu tồn tại qua nhiều năm.

Chất lượng, tiến độ giải quyết một số vụ việc, vụ án tham nhũng còn chưa đạt yêu cầu, một số vụ việc phải tạm đình chỉ điều tra do hết thời hạn điều tra chưa có kết quả giám định, định giá tài sản; còn có vụ án phải đình chỉ do không chứng minh được tội phạm.

Vẫn còn tình trạng tham nhũng ngay trong chính các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp, cơ quan có chức năng chống tham nhũng, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật.

“Ủy ban Tư pháp đồng tình với đánh giá của Chính phủ về tình hình tham nhũng trong năm 2020, theo đó, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác phòng, chống tham nhũng tiếp tục được tăng cường; “tham nhũng được kiềm chế, từng bước được ngăn chặn và có chiều hướng thuyên giảm”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói.

Đồng thời, đại diện Ủy ban Tư pháp cũng cho biết cơ bản tán thành với những dự báo của Chính phủ về tình hình tham nhũng “vẫn diễn biến phức tạp, có biểu hiện tinh vi hơn và khó phát hiện” và cho rằng, bên cạnh tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp của cán bộ, công chức trong giải quyết công việc thì tình hình tham nhũng vẫn chủ yếu xảy ra ở một số lĩnh vực kinh tế trọng điểm, nhạy cảm như quản lý và sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng, quản lý sử dụng tài chính, vốn, tài sản công; xuất hiện tình trạng lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để tham nhũng; xuất hiện tham nhũng trong việc thực hiện xã hội hóa, tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập; tội phạm tham nhũng có tổ chức, xuyên quốc gia, tham nhũng thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam; bảo kê cho xã hội đen, buôn lậu, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm…

"Do đó, Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện để dự báo đúng tình hình tham nhũng và đề ra giải pháp phòng, chống hiệu quả, sát với tình hình thực tế”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp phát biểu.

Đồng thời, Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện kiến nghị của Ủy ban Tư pháp năm 2019 về việc đánh giá, nhận diện tình trạng “tham nhũng vặt”, tham nhũng dưới hình thức “lợi ích nhóm”, “sân sau”, tham nhũng trong các cơ quan có chức năng chống tham nhũng và việc tổng kết, đánh giá hiệu quả của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng…