NHTM chịu rủi ro với cho vay lại ODA: Không phù hợp!

	Lập lại kỷ cương với vốn ODA
	Vay ODA thì không phân biệt tiền đến từ đâu mà quan trọng hơn là hiệu quả
	Yêu cầu rà soát chương trình, dự án ODA vay vốn WB giải ngân chậm

Trong 9 tháng đầu năm 2016, tổng vốn ODA và vốn vay ưu đãi đã ký lên tới 4,916 tỷ USD, cao gấp 1,8 lần so với cùng kỳ năm 2015, tuy nhiên con số giải ngân mới ở mức 2,69 tỷ USD. Không chỉ giải ngân chậm so với số vốn đã ký, so với cùng kỳ năm ngoái con số này cũng mới bằng 81,4%. Thông tin này vừa được ông Nguyễn Thế Phương, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nêu lên tại Hội nghị Thúc đẩy giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi tổ chức chiều qua, ngày 18/10.

Quang cảnh hội nghị

“Mổ xẻ” nguyên nhân, phía các đối tác phát triển chỉ rõ, giải ngân chậm bởi ở một số dự án giao vốn chưa sát với khả năng thực hiện, do thiếu vốn đối ứng, giải phóng mặt bằng chậm tiến độ, có sự khác biệt về quy trình thủ tục trong quản lý hành chính và đấu thầu giữa Việt Nam và nhà tài trợ, chất lượng báo cáo nghiên cứu khả thi của một số dự án không đáp ứng được yêu cầu…

Bên cạnh đó có một số vướng mắc do các quy định mới về thể chế, sau khi thực hiện Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu… nhưng thông tư và nghị định hướng dẫn chậm ban hành…

Thống kê cho thấy từ tháng 2/2015 đến nay, trong danh mục dự án của nhóm 6 ngân hàng phát triển (gồm ADB, AfD, KfW, JICA, KEXIM, WB) đã có 34 dự án bị gián đoạn giải ngân. Trong đó, ADB đã có 5 dự án bị ảnh hưởng. Tổng số tiền ước tính cho 5 dự án này là 7.750 tỷ đồng nhưng số tiền cho phép giải ngân trong năm 2015 ít hơn số giải ngân ước tính tới 3%. Với JICA, 15 dự án thuộc danh mục bị ảnh hưởng “nghiêm trọng” với số tiền giải ngân được chỉ khoảng 1/10 dự toán. KEXIM có 4 dự án bị ảnh hưởng…

Hệ lụy từ việc giải ngân chậm, theo các nhà tài trợ, không chỉ khiến thời gian đưa dự án vào hoạt động bị kéo dài mà còn dẫn đến các chi phí phát sinh khiến tổng tiền vay tăng. Trong khi đó, Việt Nam đang dần dịch chuyển từ nước được vay ưu đãi sang phải vay các khoản kém ưu đãi hơn, và lợi ích thu được trong tương lai cũng sẽ bị chậm hơn dự kiến…

“Tiến độ thực hiện dự án chậm, tỷ lệ giải ngân thấp, nếu tiếp tục sẽ làm mất cơ hội của Việt Nam”, ông Ousmane Dione, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cảnh báo.

Đáng chú ý là việc giải ngân vốn ODA chậm cũng được chỉ ra có những tác động đến các tổ chức cho vay lại, khi nguồn vốn cho vay chậm quay lại đơn vị cho vay. Theo đó, nhóm 6 ngân hàng phát triển nhận thấy rằng việc các NHTM chịu rủi ro tín dụng đối với các dự án ODA là không phù hợp; đồng thời đề nghị Chính phủ thảo luận với các nhà tài trợ về một lãi suất cho vay lại cao hơn từ phía Bộ Tài chính, thay vì yêu cầu NHTM chịu rủi ro.

Bên cạnh đó, các nhà tài trợ cũng đề xuất cần có khoảng thời gian cần thiết để NHTM có thể tham gia vào quá trình thẩm định cho vay một cách cẩn thận. Thay vì cho vay lại thông qua NHTM, WB đề nghị sử dụng bảo lãnh của NHTM. Điều này sẽ cho phép chia sẻ rủi ro cho cả chủ dự án và NHTM. Về mặt hành chính cũng sẽ dễ dàng hơn cho từng thỏa thuận cho vay riêng lẻ.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng rất đồng tình với quan điểm nêu trên của WB. Bà cho rằng nếu Bộ Tài chính đã quyết định các dự án cụ thể thì các TCTD sẽ chỉ thực hiện cho vay lại theo ủy quyền của Bộ Tài chính, chứ không nên để các tổ chức này phải chịu rủi ro tín dụng. Bà nhắc lại các TCTD luôn phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn trong hoạt động, nên nếu đã cho vay lại và phải chấp nhận rủi ro thì họ cần được thẩm định hiệu quả dự án ra sao, khả năng thu hồi vốn thế nào…

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định Chính phủ rất quan tâm và có nhiều giải pháp thúc đẩy giải ngân, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA. Nghị quyết 60 của Chính phủ đã đưa ra những giải pháp cụ thể cho vấn đề này. “Từ nay đến cuối năm còn 2 tháng nữa, vậy phải làm sao để giải ngân đạt mức cao”, Phó Thủ tướng chỉ đạo.

Ông nhắc lại, nếu kéo dài dự án thêm một năm sẽ làm tăng chi phí lên 17%, nên tăng tốc giải ngân là vấn đề cấp bách, cần giải quyết nhanh. Nhất là đất nước đang trong bối cảnh nợ công tăng trong khi nguồn lực còn hạn chế.

Về vấn đề cho vay lại, Phó Thủ tướng ghi nhận ý kiến của NHNN và WB, đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu vấn đề này. Ngay sau hội nghị, Phó Thủ tướng sẽ có buổi họp với các bộ: NHNN, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các cơ quan liên quan để bàn kỹ hơn về các biện pháp quản lý và sử dụng hiệu quả đồng vốn ODA…