Kinh tế Nga lao đao vì chiến sự

Kinh tế lao đao, lạm phát tăng vọt

Theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, năm 2020 Nga là nền kinh tế lớn thứ 11 thế giới. Tuy nhiên dựa trên tỷ giá hối đoái đồng rúp cuối tháng Hai Jim O'Neill - một nhà kinh tế cũ của Goldman Sachs và là cha đẻ của từ viết tắt BRIC (dùng để mô tả bốn nền kinh tế mới nổi lớn là Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc) dự báo, đến cuối năm nay xếp hạng của Nga có thể không cao hơn vị trí 15.

Hiện nhiều dự báo cho thấy, kinh tế Nga khó tránh khỏi suy thoái trong năm nay. Các nhà kinh tế được Ngân hàng Trung ương Nga thăm dò ý kiến dự đoán, kinh tế Nga có thể suy giảm 8% trong năm nay và lạm phát đạt 20%. Dự báo từ các nhà kinh tế bên ngoài nước Nga thậm chí còn ảm đạm hơn. Viện Tài chính Quốc tế (IIF) dự đoán kinh tế Nga sẽ giảm 15% vào năm 2022 và giảm tiếp 3% vào năm 2023. “Nhìn chung, các dự báo của chúng tôi có nghĩa là những diễn biến hiện tại có thể xóa sạch những thành quả kinh tế (của Nga) trong khoảng 15 năm”, IIF cho biết.

Đồng ruble rớt giá mạnh cũng là yếu tố góp phần đẩy lạm phát tại Nga tăng cao

Kể từ khi nhậm chức vào năm 2013, thành công lớn nhất của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga Elvira Nabiullina là kiềm chế lạm phát từ 17% trong năm 2015 xuống chỉ còn hơn 2% vào đầu năm 2018. Bà cũng ghi dấu ấn với những quyết định mạnh mẽ. Còn nhớ khi áp lực giá cả tăng lên trong những tháng sau đại dịch, bà đã đi ngược lại lời kêu gọi các nhà công nghiệp bằng cách tăng lãi suất liên tục 8 tháng. Nabiullina cũng phản đối các lời kêu gọi trong năm 2014-2015 về việc kiểm soát vốn để ngăn chặn dòng vốn chảy khỏi Nga sau khi nước này sáp nhập Crimea.

Nhưng những thành tựu kiểm soát lạm phát tại Nga đã bị xé nát trong vòng chưa đầy một tháng. Hiện tốc độ tăng giá hàng năm tại Nga đã tăng lên 14,5% và được dự báo sẽ vượt qua 20%, gấp năm lần mục tiêu của Ngân hàng Trung ương Nga. Kỳ vọng lạm phát của các hộ gia đình trong năm tới là trên 18%, mức cao nhất trong 11 năm.

Hiện Ngân hàng Trung ương Nga kỳ vọng lạm phát chỉ trở lại mức mục tiêu vào năm 2024.

Đồng ruble lao dốc

Một trong những yếu tố khiến lạm phát tại Nga tăng cao đó là việc đồng ruble rớt giá mạnh. Một tháng trước, tỷ giá hối đoái trung bình trong một năm của đồng ruble ở mức 74 RUB/USD. Giao dịch trên các nền tảng khác nhau cho thấy tính thanh khoản dồi dào và chênh lệch giá mua/bán chặt chẽ được mong đợi đối với một loại tiền tệ lớn của thị trường mới nổi.

Tuy nhiên tất cả điều đó đã thay đổi khi chiến sự nổ ra. Hiện đồng nội tệ của Nga đã giảm xuống mức thấp kỷ lục hơn 120 RUB/USD tại thị trường trong nước. Thậm chí trên thị trường nước ngoài, nó còn giảm xuống mức thấp nhất là 160 RUB/USD.

Trong bối cảnh một phần lớn dự trữ ngoại hối của Nga bị đóng băng ở nước ngoài, Thống đốc Nabiullina buộc phải tăng mạnh lãi suất từ mức 9,5% lên 20% vào ngày 28/2, đồng thời triển khai các biện pháp kiểm soát vốn để ngăn chặn đã rớt giá của đồng nội tệ cũng như kiềm chế lạm phát.

Không chỉ vậy, các biện pháp trừng phạt đang buộc các nhà cung cấp chỉ số loại Nga khỏi các điểm chuẩn được các nhà đầu tư sử dụng để đầu tư vào các thị trường mới nổi. JPMorgan (JPMEGDR) và MSCI nằm trong số những công ty đã thông báo loại bỏ trái phiếu và cổ phiếu của Nga khỏi chỉ số trái phiếu và chỉ số chứng khoán.

Vị thế của chứng khoán Nga trong các chỉ số này đã bị ảnh hưởng sau loạt lệnh trừng phạt đầu tiên của phương Tây vào năm 2014 và sau đó là vào năm 2018. Vào ngày 31/3, trọng số của Nga sẽ được giảm về 0 bởi gần như tất cả các nhà cung cấp chỉ số chính.

Trước khi cuộc xung đột Nga - Ukraine bùng nổ, Nga được cả ba tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu là S&P Global, Moody's và Fitch xếp hạng tín nhiệm “đầu tư”. Điều đó cho phép nước này vay với giá tương đối rẻ. Thế nhưng kể từ khi cuộc xung đột nổ ra, xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Nga đã bị cắt giảm mạnh. Hiện Nga đang ở cuối bậc xếp hạng, gắn với nguy cơ vỡ nợ sắp xảy ra.