Kinh tế Mỹ đối mặt với nguy cơ khủng hoảng tín dụng

Ngay khi bước vào năm 2023, Jeffrey Haley - CEO của American National Bank and Trust Company đã nhận thấy cuộc khủng hoảng tín dụng sẽ diễn ra. Theo ông, lãi suất tăng và nền kinh tế đang chậm lại có nghĩa là tăng trưởng cho vay có thể sẽ giảm một nửa do ngân hàng của ông có xu hướng chuyển trọng tâm sang tín dụng có chất lượng tốt hơn, lợi suất cao hơn.

Sự sụp đổ của Silicon Valley Bank (SVB) và Signature Bank (SB) khiến mọi thứ càng trở nền khó khăn hơn. Jeffrey Haley dự tính rằng, tăng trưởng tín dụng năm nay của American National Bank and Trust Company có thể giảm xuống còn một phần tư so với mức tăng của năm 2022, khi tín dụng của ngân hàng này tăng 13% lên khoảng 2,1 tỷ USD.

Fed được dự báo sẽ tăng tiếp lãi suất vào tháng 5

Giới chuyên môn cũng cho rằng, động thái tăng lãi suất nhanh và mạnh của Fed để kiềm chế lạm phát trong thời gian qua đã khiến các khoản vay tiêu dùng và doanh nghiệp trở nên đắt đỏ hơn và khó vay hơn. Thực tế cũng cho thấy, tín dụng ngân hàng tổng thể đã bị đình trệ ở mức khoảng 17,5 nghìn tỷ USD kể từ tháng Giêng; tốc độ tăng trưởng hàng năm đã giảm nhanh.

Trong khi đó lạm phát theo thước đo ưa thích của Fed vẫn cao hơn gấp đôi mục tiêu 2% mà cơ quan này đề ra và hiện các nhà hoạch định chính sách dường như đã đồng ý rằng một đợt tăng lãi suất khác tại cuộc họp chính sách tháng 5 là điều cần thiết.

Tuy nhiên lãi suất cao hơn đang khiến các ngân hàng nhỏ chịu nhiều áp lực khi phải cạnh tranh gay gắt để giành được tiền gửi đang chảy vào trái phiếu kho bạc. Phản ứng tất yếu của các ngân hàng này là thắt chặt điều kiện cho vay và đẩy lãi suất lên cao hơn.

Mặc dù đó cũng là điều mà Fed hướng tới khi tăng lãi suất để hạ nhiệt nền kinh tế, qua đó là kiềm chế lạm phát, song theo giới chuyên môn, việc thắt chặt các điều kiện tín dụng mạnh hơn dự kiến có thể gây ra một cuộc khủng hoảng tín dụng, từ đó tác động bất lợi tới các hoạt động kinh tế.

Kết quả cập nhật cuộc khảo sát đối với những cán bộ cho vay cấp cao hàng quý sẽ được trình bày tại cuộc họp tiếp theo của Fed trước khi được công bố rộng rãi. “Dữ liệu khảo sát là rất quan trọng vì nó sẽ cho chúng ta biết liệu các tổ chức tài chính có đang siết chặt nhiều hơn các tiêu chuẩn tín dụng của họ hay không”, Chủ tịch Fed Cleveland Loretta Mester cho biết vào tuần trước.

Kết quả cuộc khảo sát của quý cuối năm 2022 đã cho thấy khoảng 45% ngân hàng đang thắt chặt các điều kiện đối với các khoản vay thương mại và công nghiệp. Một số tiêu chuẩn cho vay tiêu dùng cũng ngày càng khắt khe hơn.

Một cuộc khảo sát về điều kiện ngân hàng do Fed Dallas thực hiện vào cuối tháng 3 sau khi SVB và SB phá sản cho thấy, các tiêu chuẩn cho vay tiếp tục thắt chặt, nhu cầu vay giảm.

Kết quả cuộc khảo sát về kỳ vọng của người tiêu dùng tháng 3 do Fed New York thực hiện cũng cho thấy, tỷ lệ hộ gia đình cho biết khó vay tín dụng hơn so với một năm trước đã tăng lên mức cao nhất trong một cuộc khảo sát từ năm 2014. Báo cáo của ngân hàng cũng cho biết, “những người được hỏi đã bi quan hơn về khả năng cung cấp tín dụng trong tương lai, với tỷ lệ hộ gia đình cho rằng sẽ khó vay tín dụng hơn trong một năm kể từ bây giờ cũng tăng lên”.

Theo các nhà phân tích, thắt chặt tín dụng đang tác động đến nền kinh tế vốn đã chậm lại, với các lĩnh vực then chốt đang tỏ ra căng thẳng. Một nghiên cứu gần đây của Bank of America cho thấy, các doanh nghiệp nhỏ đã báo cáo tỷ suất lợi nhuận bị thu hẹp.

Do phụ thuộc khá lớn vào các khoản vay ngân hàng, nên khi các điều kiện tài chính khó khăn hơn có thể gây khó khăn đặc biệt cho phân khúc này của nền kinh tế, trong khi đây là một nguồn tạo việc làm chính.

Matthew Luzzetti - Nhà kinh tế trưởng Hoa Kỳ của Deutsche Bank gần đây đã ước tính, nếu cuộc khảo sát tiếp theo của Fed đối với các quan chức cho vay cho thấy tỷ lệ các ngân hàng thắt chặt tín dụng tăng 10 điểm phần trăm thì nó có thể khiến sản lượng của kinh tế Mỹ giảm khoảng nửa điểm phần trăm, đủ để xua tan kỳ vọng tăng trưởng và đẩy nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.

“Những kịch bản này sẽ đẩy các điều kiện cho vay vào một phạm vi có liên quan rõ ràng hơn đến suy thoái kinh tế”, Luzzetti và nhóm của ông viết, đồng thời cho biết họ nhìn thấy khả năng “thắt chặt hơn các điều kiện tài chính sẽ làm chậm tăng trưởng một cách đáng kể vào thời điểm rủi ro suy thoái đang gia tăng”.