Khó giải quyết dứt điểm nạn dân di cư tự do

Từ làng không hộ khẩu

Tình trạng người dân di cư tự do đến các tỉnh khu vực Tây Nguyên diễn ra phức tạp từ nhiều năm qua. Tình trạng này khiến chính quyền các địa phương “đau đầu” tìm các giải pháp xử lý và giải quyết những tồn tại do vấn nạn này gây ra. Không ít diện tích rừng đã mất đi vĩnh viễn, nạn xâm canh diễn ra thường xuyên do người di cư đến lấn chiếm, đốt rừng, rẫy lấy đất sản xuất. Cùng với đó, chính người dân di cư tự do cũng phải đeo theo cái khó, cái khổ…

Đơn cử, tại Đăk Nông, nhiều hộ dân dư cư tự do vào nơi đây hàng chục năm trước, tự phát chiếm đất, lập làng… qua nhiều năm vẫn chưa có hộ khẩu tại nơi ở mới. Đó là thực tế của nhiều hộ dân sinh sống thôn Phú Vinh, xã Quảng Phú, huyện Krông Nô, Đăk Nông.

Di cư tự do, kéo theo nhiều hệ lụy đối với các địa phương

Năm 2016, chính quyền tỉnh Đăk Nông mới công nhận sự tồn tại của khu dân cư này và đặt tên thôn Phú Vinh dưới sự quản lý của xã Quảng Phú. Thống kê của chính quyền địa phương, cả thôn có đến 350 hộ, khoảng 1.200 nhân khẩu, 100% đồng bào dân tộc thiểu số H'Mông, Dao, Thái… từ khu vực phía Bắc di cư vào.

Theo ông Vũ Hoàng Phú - Chủ tịch UNND xã Quảng Phú, thời điểm được công nhận, toàn bộ người dân đều không có hộ khẩu. Thời gian qua, chính quyền địa phương tích cực xử lý, song rất khó. Bởi đa số người dân bị thất lạc hoặc không có giấy tờ tùy thân nào nên khó để làm các thủ tục theo đúng quy định.

Trong khi ông Lục Văn Hiệp - Trưởng thôn Phú Vinh cho hay, phần lớn hộ dân nơi đây đều thuộc diện hộ nghèo.

Để ổn định cuộc sống cho người dân và đảm bảo an sinh xã hội, ông Lê Quang Dân - Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đăk Nông cho biết, từ năm 2005 đến nay, tỉnh Đăk Nông lập và triển khai thực hiện 16 dự án đầu tư, mục tiêu bố trí, sắp xếp cho gần 11.000 hộ, tổng số vốn phê duyệt dự án 1.530 tỷ đồng. Tuy nhiên, vì số lượng dân di cư tự do đến rất lớn nên gây ra nhiều hệ lụy, vượt quá khả năng giải quyết của địa phương. Bởi đặc điểm dân di cư tự do chủ yếu sinh sống phân tán, rải rác ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, xen lẫn trong các khu rừng nên công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.

Trong thời gian tới, Đăk Nông tập trung lồng ghép các nguồn vốn để đầu tư dứt điểm các dự án đã được phê duyệt, đến năm 2020 cơ bản bố trí, sắp xếp ổn định cho 11.511 hộ/51.753 khẩu dân di cư tự do đã đến, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các hộ di cư tự do được nhập khẩu tại địa phương, giúp người dân nhanh chóng ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất.

Cần có giải pháp giảm thiểu di cư tự do

Tương tự, Đăk Lăk được đánh giá là một trong những địa phương có nạn di cư tự do diễn ra phức tạp trong nhiều năm qua.

Theo Chi cục Kiểm lâm Đăk Lăk trong năm 2018, Đăk Lăk có 786,4ha rừng và đất lâm nghiệp bị phá và lấn chiếm trái phép. Trong đó, diện tích rừng bị phá, đất lâm nghiệp bị lấn chiếm tập trung ở các huyện Ea Súp 520,2ha, Ea H’leo 122,4ha, M’Đrăk 29,5ha, Ea Kar 48,8ha, Krông Bông 30,2ha, Cư M’gar 22,2ha... Để xảy ra tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp này nguyên nhân chính là do các đơn vị chủ rừng, các doanh nghiệp được nhà nước cho thuê rừng và đất rừng để lập dự án không đủ năng lực để bảo vệ rừng, thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý…

Ví như, Công ty Lâm nghiệp Ea Wy hiện quản lý hơn 10.849ha, trong đó có 5.900ha rừng tự nhiên, 2.800ha rừng trồng và rừng liên kết với các hộ dân tại 4 xã Ea Wy, Cư Mok, Ea Ral, Cư Amung, huyện Ea H’Leo (Đăk Lăk). Cuộc sống của người dân tại đây còn nhiều khó khăn, nhất là khi đất đai ngày càng xói mòn, bạc màu, năng suất cây trồng giảm. Vậy nên, tình trạng xâm canh, lấn chiếm đất rừng càng trở nên phức tạp.

Hơn 5 năm qua, DN thu hồi được 333,45ha bị người dân lấn chiến, xâm canh. Việc thu hồi đất gặp không ít khó khăn. Bởi đất rừng bị dân di cư tự do vào lấn chiếm để canh tác cây công nghiệp ngắn ngày, có diện tích đã trồng ăn trái thu nhập hàng năm rồi nên vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với mục đích lâm nghiệp là không dễ...

Mới đây tại Hội nghị Giải pháp ổn định dân di cư tự do trên địa bàn cả nước và quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường tại Tây Nguyên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ rõ, vấn đề di dân tự do trên địa bàn Tây Nguyên không chỉ cần đúng pháp luật mà phải hài hòa, linh hoạt, đồng bộ từ các cấp, các ngành. Mục đích làm sao người dân di cư có cuộc sống ổn định và phát triển, con cái được học hành, người già được chăm sóc, chữa bệnh, không ai bị bỏ lại phía sau. Mục tiêu đến năm 2020, giảm thiểu tình trạng dân di cư tự do; ưu tiên thực hiện bố trí, sắp xếp ổn định cho các hộ dân thực sự khó khăn. Hoàn thành dứt điểm 32 dự án bố trí ổn định dân di cư đang thực hiện. Bảo đảm mức sống của người dân di cư bằng mức trung bình của người dân địa phương…