Để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị

Theo Bộ Công Thương, quy mô nền kinh tế Việt Nam năm 2021 đạt khoảng 370 tỷ USD, là nền kinh tế lớn thứ tư Đông Nam Á, thu nhập bình quân đầu người hơn 3.700 USD, quy mô thương mại đạt 670 tỷ USD, thuộc nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại quốc tế. Đến nay, Việt Nam đã ký kết 15 hiệp định thương mại tự do với trên 60 nước, vùng lãnh thổ, trong đó có những thị trường lớn nhất trên thế giới và ngày càng đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, các chuỗi cung ứng.

Ảnh minh họa.

Báo cáo cạnh tranh công nghiệp của UNIDO đã đưa Việt Nam từ nhóm “các nền kinh tế đang phát triển” lên nhóm “các nền kinh tế công nghiệp mới nổi”. Ngoài ra, công nghiệp chế biến chế tạo ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với mức đóng góp trong GDP tăng từ 13% năm 2010 lên 16,7% năm 2020. Cơ cấu ngành công nghiệp đã chuyể̉n biến tích cực, giảm dần tỷ trọng các ngành thâm dụng tài nguyên, các ngành công nghệ thấp, tăng dần tỷ trọng các ngành công nghệ trung bình và công nghệ cao. Năng lực cạnh tranh công nghiệp đã được cải thiện đáng kể,

Mặc dù vậy, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp và các cuộc căng thẳng thương mại, căng thẳng địa chính trị lao thang trong thời gian vừa qua đã gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất trên toàn cầu, nhất là nguy cơ đứt gãy chuỗi giá trị, gián đoạn nguồn cung. Do đó, xu hướng tái cấu trúc, định hình và cân bằng lại chuỗi cung ứng ngày càng được đẩy nhanh nhằm tránh tập trung vào một số thị trường truyền thống. Xu thế này có thể mang lại dòng vốn dịch chuyển đầu tư quốc tế lớn vào công nghiệp hỗ trợ trong thời gian tới.

Song một thực tế đang đặt ra đối với doanh nghiệp là năng lực sản xuất, quản trị, chất lượng sản phẩm… chưa thể đáp ứng đúng yêu cầu và các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của các tập đoàn, các doanh nghiệp lớn đặt ra.

Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trước những thách thức về biến đổi khí hậu và yêu cầu của người tiêu dùng trên toàn thế giới, đặc biệt là ở thị trường các nước phát triển, xu thế phát triển bền vững, sử dụng nguồn lực hiệu quả, và trách nhiệm tra soát… đang trở thành xu thế tất yếu của ngành công nghiệp toàn cầu trong giai đoạn tới. Ngoài yêu cầu sản xuất nhanh hơn, chi phí thấp hơn, chất lượng tốt hơn thì ngày nay, sản xuất còn phải đảm bảo có trách nhiệm hơn với môi trường và con người. Điều này đặt ra nhiều thách thức đối với các sản phẩm công nghiệp sản xuất tại Việt Nam, vốn chủ yếu là gia công, giá trị gia tăng, hàm lượng khoa học công nghệ thấp, chưa tiếp cận được nền sản xuất thông minh.

Vì vậy, Việt Nam cần chủ động hơn trong quá trình tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, xây dựng chiến lược, mục tiêu và kế hoạch thực hiện, phân bổ nguồn lực hợp lý cho nâng cao năng lực, để tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là năng lực đổi mới sáng tạo và thích ứng.

Ngoài sự hỗ trợ của Chính phủ, cần tận dụng nhiều hơn các hỗ trợ từ các đối tác khác nhau. Nhất là các doanh nghiệp dẫn dắt trong chuỗi cần phát huy vai trò trong hỗ trợ về công nghệ, đào tạo lao động để giúp các doanh nghiệp trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi giá trị toàn cầu.