Chứng khoán tuần: Bắt đáy thất bại, áp lực trong ngắn hạn

Như vậy tổng thể tuần qua là một tuần khiến nhà đầu tư mất tiền. Đây đó vẫn có các cổ phiếu tăng giá ngược dòng, nhưng bức tranh chủ đạo vẫn là màu xám.

Lịch sử có lặp lại?

Hoạt động bắt đáy ngày 9/8 (phiên VN-Index giảm 17.91 điểm) là rất mạnh. Tổng giá trị giao dịch ngày hôm đó lên tới 6.302 tỷ đồng. Nhà đầu tư bắt đáy chủ yếu vì thấy giá đột nhiên sụt giảm mạnh và tin rằng thị trường chỉ chao đảo trong một ngày là hết. Những sự kiện lớn như Brexit, bầu cử Mỹ trong quá khứ đã cho thấy chiến lược này rất thành công.

Liệu lịch sử có lặp lại hay không? Cơ hội cho khả năng này trước hết phải nhìn thấy ở tâm lý mạnh mẽ của phe bắt đáy. Nhà đầu tư chấp nhận rủi ro cao sẵn sàng mua vào khi giá đột ngột lao dốc luôn thể hiện sự dũng cảm và mạnh mẽ về mặt tinh thần, theo đúng khẩu hiệu “hãy tham lam khi người khác sợ hãi”. Tình thần dũng mãnh đó cần phải được duy trì liên tục những phiên kết tiếp và hỗ trợ mạnh mẽ bằng một lượng tiền lớn.

Các sự kiện như Brexit đã cho thấy rất rõ điều này. Lượng tiền bắt đáy cực lớn, nhưng các phiên kế tiếp vẫn hút thêm được tiền và giá có phản ứng tăng mạnh ngay lập tức. Thậm chí ngay trong ngày diễn ra đột biến giảm, giá đã phục hồi rất nhanh. Cổ phiếu chỉ trong 1-2 phiên và tối đa là 3 phiên đã lấy lại được toàn bộ mức giảm, thậm chí còn tăng cao hơn.

Hai phiên giao dịch cuối tuần qua không cho thấy một tâm lý mạnh mẽ như vậy. Đầu tiên là các chỉ số phục hồi rât khẽ. HSX30-Index phục hồi khoảng 3,6 điểm so với ngày 9/8 trong khi VN-Index vẫn giảm thêm 1,58 điểm nữa. HSX30-Index phục hồi lên cao hơn nhưng chỉ có 13/30 cổ phiếu phục hồi cao hơn đáy tương ứng. Trong 13 cổ phiếu này đáng kể nhất là có SAB tăng 2,48% và HPG tăng 2,67%, VNM tăng 1%. Đây là ba cổ phiếu chi phối gần như toàn bộ mức tăng 3,6 điểm của HSX30-Index vì là 3 trong 4 cổ phiếu có ảnh hưởng lớn nhất tới chỉ số này.

Điểm thứ hai là dòng tiền trên thị trường không có được sự mạnh mẽ như trong các phiên bắt đáy thành công. Quy mô giao dịch khớp lệnh đang từ trung bình 4.820 tỷ đồng/phiên trong 3 ngày đầu tuần, giảm xuống còn trung bình 3.437 tỷ đồng trong 2 ngày cuối tuần, thu hẹp gần một phần ba. Rất nhiều cổ phiếu sau ngày 9/8 vẫn có giá rẻ hơn nữa, nhưng sức mua đã không mạnh lên.

Điểm thứ ba là cổ phiếu không có được sức mạnh về giá. Sau một phiên lao dốc mạnh thông thường thị trường có phục hồi tăng nhưng nếu chỉ tăng về điểm số thì cũng không có nhiều ý nghĩa. Cổ phiếu đa số giảm trùng thời điểm với chỉ số cũng phải phục hồi ở một mức độ rộng rãi nhất có thể. Càng nhiều cổ phiếu phục hồi giá được, càng chứng tỏ nhà đầu tư mua vào tốt và những người sợ hãi nhất đã tháo chạy xong.

Nói tóm lại, hai phiên giao dịch cuối tuần qua không có vẻ gì là thị trường hào hứng với việc bắt đáy thành công. Những thống kê về giá cổ phiếu ngày cuối tuần so với giá bắt đáy ngày 9/8 còn cho thấy tình hình xấu hơn.

Áp lực cắt lỗ có thể tăng

Trong một thị trường bình thường, giá cổ phiếu bất ngờ sụt giảm mạnh sẽ được bắt đáy và xác suất tăng trở lại sau đó rất cao. Tuy nhiên việc bắt đáy ở cổ phiếu trong ngày 9/8 lại không đem lại nhiều thành công, thậm chí đang khiến nhà đầu tư bắt đáy thua lỗ.

Có hai khả năng về hoạt động bắt đáy trong ngày 9/8. Đầu tiên và tốt nhất là nhà đầu tư bắt đáy đúng điểm thấp nhất trong phiên đó. Nếu tính theo giá ở điểm thấp nhất thì khả năng nhà đầu tư có lời tính đến cuối tuần tương đối cao: 348 cổ phiếu đã có giá cao hơn giá thấp nhất ngày 9/8, 168 cổ phiếu có giá thấp hơn (lỗ thêm).

Tuy nhiên đó mới chỉ là tính theo giá, cổ phiếu giao dịch 10 cổ phiếu cũng có thể tăng giá, nhưng rõ ràng là rất nhà đầu tư tham gia các giao dịch như vậy. Nếu giả định chỉ quan tâm tới các cổ phiếu có thanh khoản, ví dụ trung bình trên 100.000 cổ phiếu/ngày – những mã có số đông nhà đầu tư tham gia – thì số lượng cổ phiếu có lãi chỉ còn là 134 mã.

Đây vẫn là con số tương đối tốt, nhưng vấn đề là không phải nhà đầu tư nào cũng mua được trúng điểm thấp nhất. Thậm chí ở nhiều cổ phiếu, điểm giá thấp nhất trong ngày 9/8 lại chỉ giao dịch vài trăm hay vài chục ngàn đơn vị. Nói cách khác, nếu tính theo giá thấp nhất thì bức tranh tương đối sáng sủa, nhưng đó là bức tranh không “siêu thực”.

Nếu tính theo các giá thực chất hơn, chẳng hạn giá đóng cửa của ngày 9/8, hay giá bình quân trong phiên đó thì đa số nhà đầu tư lại đang lỗ. Cụ thể, nếu không quan tâm tới khối lượng lớn hay nhỏ, thì 314 cổ phiếu kết thúc tuần lại đang thấp hơn giá đóng ngày 9/8, 220 cổ phiếu cao hơn. Nếu quan tâm tới cổ phiếu đạt thanh khoản bình quân trên 100.000 đơn vị thì chỉ có 70 cổ phiếu có lãi và 140 cổ phiếu đang lỗ. Nếu giảm thanh khoản xuống 50.000 đơn vị thì còn xấu hơn: 86 cổ phiếu có lãi, 163 cổ phiếu lỗ.

Nếu tính theo giá bình quân theo thanh khoản của ngày 9/8 (giá trị giao dịch chia cho khối lượng giao dịch) thì thị trường đang có 187 cổ phiếu lỗ, 86 cổ phiếu lãi (khối lượng giao dịch bình quân 50.000 đơn vị); hay 160 cổ phiếu lỗ, 69 cổ phiếu lãi (khối lượng bình quân trên 100.000 đơn vị).

Những con số trên nói lên rằng: Khi khối lượng giao dịch tăng lên thì số cổ phiếu lỗ giảm chậm hơn số cổ phiếu tăng. Trong cả hai trường hợp có tính đến thanh khoản thì số cổ phiếu lỗ đều lớn hơn nhiều số cổ phiếu có lãi.

Điều này rất phù hợp với thực tế thị trường là trong 2 phiên phục hồi, cổ phiếu giao dịch vài trăm hay vài ngàn đơn vị dễ tăng giá trở lại hơn, vì có quá ít nhà đầu tư quan tâm. Cổ có giá nhỏ vài ngàn đồng cũng dễ tăng trở lại hơn vì đa số dễ đầu cơ làm giá.

Tuy nhiên điều gây lo ngại hơn là liệu nên quan tâm tới vài trăm hay vài chục nhà đầu tư giao dịch các cổ phiếu nhỏ, hay hàng triệu nhà đầu tư giao dịch các cổ phiếu thanh khoản cao sẽ lỗ hay lãi? Rõ ràng là lượng tiền bị thua lỗ trong tuần qua lớn hơn nhiều lượng tiền có lãi.

Chính vì mức độ sụt giảm trong danh mục có xác suất cao ở đa số lượng tiền trên thị trường nên nguy cơ áp lực cắt lỗ tăng lên trong những phiên tới là hiện hữu. Ngày thứ hai lượng hàng bắt đáy mới về tài khoản và có thể xử lý được. Chỉ cần giá sụt thêm một chút nữa, gần như toàn bộ khối lượng bắt đáy hôm 9/8 có thể rơi vào cảnh lỗ, bất kể là bắt được ở giá nào.