Cho vay đánh bắt xa bờ: Những nút thắt cần tháo gỡ

	Giảm lãi suất cho vay vốn lưu động phục vụ khai thác hải sản xa bờ
	Không cho vay ưu đãi tràn lan đóng tàu đánh bắt cá xa bờ

Những vướng mắc cần tháo gỡ

Là một trong những NH tích cực triển khai Nghị định số 67/2014/NĐ-CP ngày 7/7/2014 của Chính phủ về một số chính sách phát triển thuỷ sản, tính đến ngày 31/3/2017, Agribank Cà Mau đã ký hợp đồng tín dụng và giải ngân cho 9 chủ tàu với tổng số tiền cam kết theo hợp đồng là 102.920 triệu đồng, đã giải ngân được 80.462 triệu đồng, thu nợ 620 triệu đồng và dư nợ cho vay 79.842 triệu đồng.

Tiếp tục tháo gỡ khó khăn giúp ngư dân phát triển đánh bắt xa bờ, góp phần bảo vệ chủ quyền vùng biển của Tổ quốc

Mặc dù đạt được kết quả nhất định, tuy nhiên theo ông Trần Văn Soul, Phó Giám đốc Agribank Cà Mau, hoạt động cho vay đánh bắt xa bờ vẫn còn tồn tại một số khó khăn, bất cập, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Trong đó, việc thẩm định còn nhiều vướng mắc chưa giải quyết được, như chưa có quy định cụ thể về định mức hay giá trị của một con tàu cho một nghề cụ thể (tàu vỏ thép 829CV, nghề lưới rê, lưới vây…) để Agribank Cà Mau cũng như các TCTD khác có thể dựa vào đó tham khảo khi quyết định mức vốn cho vay.

Về thời gian khấu hao cũng chưa có quy định cụ thể cho phù hợp với thực tế, dễ dẫn đến mâu thuẫn giữa khách hàng vay vốn và NH. Đơn cử như trường hợp của ông Nguyễn Văn Hưng và ông Nguyễn Hữu Phước (khách hàng đăng ký vay đánh bắt xa bờ tại Agribank Ngọc Hiển), trong phương án sản xuất kinh doanh của khách hàng ghi khấu hao là 20 năm, nhưng thực tế ngư lưới cụ, máy tàu… chỉ sử dụng được tối đa 8 năm. Nếu áp dụng khấu hao đúng theo thực tế thì tổng mức chi phí cao dẫn đến lợi nhuận thấp và không đảm bảo nguồn trả nợ, nên NH rất khó để thực hiện cho vay.

Thêm một băn khoăn khi cho vay theo Nghị định 67 được ông Huỳnh Minh Nhựt, Trưởng phòng Hộ sản xuất và cá nhân thẳng thắn chia sẻ, khi bị từ chối cho vay với lý do “dự án không khả thi” thì khách hàng đề nghị làm và nộp lại phương án sản xuất kinh doanh mới. Đây cũng là điều trăn trở của NH về tính xác thực số liệu của các phương án.

Dòng tiền trả nợ gặp khó

Thực hiện cho vay đánh bắt xa bờ, các tàu ra khơi có công suất lớn thường có giá trị đầu tư cao, nhưng lại thiếu các hình thức bảo hiểm cần thiết, hiệu quả như bảo hiểm tàu, bảo hiểm thuyền viên... Có trường hợp chủ tàu đã mua bảo hiểm nhưng đến khi gặp rủi ro thì không được cơ quan bảo hiểm thanh toán với nhiều lý do như: thuyền trưởng, máy trưởng chưa được cấp chứng chỉ chuyên môn; tàu chưa đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật để ra khơi… Như vậy, rủi ro không thu hồi được vốn vay lại đè nặng lên NH.

Bên cạnh đó, một khó khăn nữa là NH chưa quản lý được dòng tiền trả nợ của khách hàng. Hiện tại, khi tham gia đánh bắt xa bờ thì các chủ tàu thường bán ngay sản phẩm cho các cơ sở hậu cần nghề cá trên biển và trực tiếp thu tiền. Vì vậy NH không thể quản lý nguồn tiền và thu nợ được. Việc xử lý tài sản đảm bảo là con tàu cũng gặp nhiều khó khăn vì tàu đang hoạt động ngoài khơi, thậm chí khi vào bờ thì không về bến mà sang các địa phương khác.

Mặc dù NH rất tạo điều kiện cho khách hàng, nhưng việc tiếp cận vốn vay đang gặp khó khăn. Nguyên do, theo chính sách tín dụng của Nghị định 67/2014/NĐ-CP thì các đối tượng vay vốn phải đang hoạt động nghề cá có hiệu quả, có khả năng tài chính và có phương án sản xuất kinh doanh cụ thể được UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phê duyệt. Nhưng quy định cụ thể như thế nào là hoạt động nghề cá có hiệu quả thì vẫn còn đang bỏ ngỏ…

Gặp gỡ và trao đổi với bà Lê Thị Nhanh, người đã có hơn 20 năm gắn bó với nghề đánh bắt xa bờ tại Sông Đốc chúng tôi được biết, hiện tại gia đình bà có 4 con tàu đang tham gia đánh bắt xa bờ, tổng đầu tư cho mỗi con tàu khoảng 7 - 8 tỷ đồng.

Theo chia sẻ của bà Nhanh, tiền vay NH không đủ để đầu tư tàu, nên phải vay mượn thêm bên ngoài. Mỗi đợt cá về vừa phải trả NH, vừa phải trả bên ngoài. Chưa kể, để con tàu được ra khơi, tiền chuẩn bị cho chuyến đi cũng hơn 200 triệu đồng, trong đó có tiền ứng trước cho các ngư dân trước khi ra khơi. Tuy nhiên, thỉnh thoảng tiền ứng không được trả lại, vì ngư dân không theo tàu ra khơi mà đi đâu mất.

Thêm nữa, nguồn thu nhập nghề cá rất bấp bênh tuỳ thuộc vào luồng cá ngoài khơi. Nhiều khi không gặp được luồng cá, cũng không thể nán lại ngoài khơi được, vì “trăng đã lên rồi” không thể soi đèn đánh cá được nữa, đành chịu lỗ chi phí cho chuyến đó. Ngay cả những lúc trúng cá, giá bán cá thường do thương lái đưa ra, nên đôi khi còn bị ép giá...

Từ góc nhìn của mình, Agribank chi nhánh Cà Mau mong muốn Chính phủ, các bộ, ban, ngành liên quan có cơ chế tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trên. Cụ thể, quy định rõ thế nào là hoạt động nghề cá có hiệu quả. Ví dụ như hoạt động có lãi trong 2 năm liền chẳng hạn và khách hàng vay phải chứng minh bằng chứng từ cho NH thẩm định. Để NH quản lý nguồn tiền trả nợ có hiệu quả, hạn chế rủi ro, cần có quy định cụ thể về sự kết hợp chặt chẽ giữa NH - chủ tàu - DN thu mua.

Và để giúp ngư dân đầu tư phương tiện đánh bắt cá hiện đại, lãnh đạo Agribank chi nhánh Cà Mau mạnh dạn đề xuất, NHNN tích cực phối hợp với các bộ, ngành có liên quan đề xuất các giải pháp cụ thể, hiệu quả phù hợp với thực tế. Trong đó có tín dụng NH với Chính phủ để giúp ngư dân giải quyết vướng mắc, khó khăn, có vốn để phát triển đánh bắt cá xa bờ, phát triển kinh tế và góp phần bảo vệ chủ quyền vùng biển của Tổ quốc.