Ai sẽ đặt ra luật chơi ở châu Á - Thái Bình Dương

heo bài viết, thế kỷ 21 là thế kỷ của châu Á. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang vật lộn để phục hồi từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, khu vực châu Á - Thái Bình Dương và đặc biệt là những nước đang phát triển cần phải tạo ra nhiều động lực thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu.

Năm 2015, các nước đang phát triển ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương có thể sẽ chiếm 2/3 tăng trưởng toàn cầu, cao gấp đôi so với phần còn lại của các nước đang phát triển ở những khu vực khác trên thế giới. Trung Quốc hiện nay là cường quốc kinh tế, đồng thời cũng là nước sản xuất và xuất khẩu hàng đầu thế giới.

Những nước đang phát triển tạo ra nhiều động lực thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu

Thành công và sự lan tỏa

Với sự thành công kinh tế như vậy, thế giới đang đặt ra câu hỏi: Ai tạo ra luật chơi ở châu Á? Câu trả lời hiện nay chưa rõ ràng. Nhưng chúng ta nên biết rằng khu vực châu Á - Thái Bình Dương cần phải tránh dựa vào sự lãnh đạo của một quốc gia hay một tổ chức đơn lẻ.

Nếu châu Á - Thái Bình Dương có được vai trò mới trên thế giới để chứng minh sức mạnh kinh tế mới của mình, nó cần phải bảo đảm rằng luật chơi được phát triển giữa các nước, trong khu vực và trên thế giới - chứ không phải đơn phương bởi một nhà lãnh đạo, một quốc gia hay một nhóm cường quốc khu vực nào. Điều này sẽ đảm bảo thành công liên tục cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương, với sự lan tỏa tích cực cho phần còn lại của thế giới.

Thành công của châu Á - Thái Bình Dương được xây dựng dựa trên sự cởi mở và những nỗ lực sáng tạo để khai thác toàn cầu hóa. Thương mại hàng hóa, dịch vụ, tri thức, con người, tài chính và công nghệ phát triển tương đối nhanh và không bị cản trở.

Châu Á đã là một ví dụ điển hình của sự hợp tác trong khu vực thông qua ASEAN và ASEAN + 3 và hợp tác ngoài khu vực thông qua diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC). Những sáng kiến mới đang được tiến hành, bao gồm Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng châu Á (AIIB) và Ngân hàng Phát triển mới của Nhóm BRICS.

Những hiệp định thương mại mới tiếp tục được thúc đẩy, bao gồm Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Những phát triển thành công của các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Trung Quốc đã phản ánh cả sự thành công hội nhập nền kinh tế toàn cầu và tích cực tham gia hệ thống đa phương. Trong vài thập kỷ qua, cả bốn quốc gia này đã đi lên mạnh mẽ từ chỗ nhận viện trợ nước ngoài nay trở thành nhà cung cấp tư vấn và tài chính quy mô lớn.

Sự chuyển biến của Hàn Quốc từ nước có thu nhập thấp đến nước có thu nhập cao chỉ trong một thế hệ vẫn là ví dụ nổi bật nhất của việc sử dụng viện trợ hiệu quả và sẵn sàng tiến tới đảm nhiệm trách nhiệm khu vực và toàn cầu với những đóng góp ý tưởng, xây dựng năng lực và cung cấp tài chính để duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh và giảm nghèo ở những khu vực khác.

Tham gia hệ thống đa phương

Trung Quốc là một trường hợp khác cần nghiên cứu. Các tác động trong nước đối với việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001 cho thấy họ quyết tâm cam kết các quy tắc và thông lệ quốc tế giải quyết những trở ngại trong nước để cải cách và chuyển đổi nền kinh tế. Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã tăng gấp đôi thị phần trong thương mại thế giới và hiện chiếm khoảng 1/4 và 1/3 các mặt hàng nhập khẩu tại Nhật Bản, Liên minh châu Âu và Mỹ.

Vậy khu vực này cần một mẫu hình lãnh đạo như thế nào trong tương lai? Có ba khía cạnh nổi bật sau đây:

Đầu tiên, mở rộng và làm sâu sắc thêm hợp tác khu vực. Hợp tác rộng lớn hơn có nghĩa bao gồm có nhiều đối tác hơn ở bên ngoài khu vực, như trong TPP và RCEP, do đó khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ không biến thành một pháo đài cao vách đứng và sẽ trở thành một sân chơi bình đẳng với các rào cản thấp đối với thương mại, kiến thức và sự đi lại của người dân, cũng như các động cơ đúng đắn phù hợp với sự đổi mới.

Những thỏa thuận mới có thể giúp đem lại những đối tác mới, triển vọng mới và cơ hội mới. Hợp tác sâu rộng hơn có nghĩa là giải quyết các vấn đề khó khăn và không khoan nhượng.

Ví dụ, khi ASEAN tiến tới hình thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN vào cuối năm 2015, nó có thể hành động dứt khoát để giảm rào cản vẫn còn cao đối với sự tích hợp các dịch vụ như tài chính, vận tải và viễn thông.

Thứ hai, hiểu rõ nội tại và làm cho các chính phủ hoạt động hiệu quả và minh bạch hơn. Mặc dù thành công về kinh tế, khu vực châu Á - Thái Bình Dương vẫn xếp hạng thấp hơn so với những khu vực khác ở một số khía cạnh hoạt động của chính phủ như cung cấp dịch vụ, xây dựng, thực hiện chính sách và chất lượng dịch vụ dân sự.

Nâng cao hiệu quả của khu vực công sẽ giúp duy trì tăng trưởng kinh tế trong một nền kinh tế toàn cầu không thuận lợi và giải quyết các mối lo ngại ngày càng gia tăng về bất bình đẳng kinh tế và xã hội. Minh bạch hơn cũng sẽ rất hữu ích. Công chúng giám sát chặt chẽ hơn sẽ buộc các chính phủ phải có trách nhiệm cung cấp dịch vụ tốt hơn.

Thứ ba, chia sẻ những bài học để giúp giải quyết những thách thức toàn cầu. Vai trò và hình ảnh của châu Á phải tiến tới trở thành nhà cung cấp các mặt hàng sản xuất ra thế giới, bao gồm cả việc xây dựng chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Điều này đòi hỏi phải có kinh nghiệm và sự nhạy bén. Còn nếu lưỡng lự thì cũng giống như các nước khu vực khác chỉ mong chuyển sang thu nhập trung bình.

Với tiềm năng của mình, khu vực này có thể tiến xa hơn và trở thành nhà cung cấp hàng hóa công cộng toàn cầu. Ví dụ, Nhật Bản là một nhà lãnh đạo trong quản lý rủi ro thiên tai và đã vươn ra các nước trong và ngoài khu vực để chia sẻ kinh nghiệm và chuyên môn của mình.

Tương tự như vậy, Trung Quốc đang dẫn đầu trong việc đầu tư hiệu quả vào năng lượng. Để duy trì thành công trong suốt thế kỷ 21 này, các quy tắc ở châu Á - Thái Bình Dương được tạo ra không phải bởi một quốc gia hay bởi một tổ chức mà dựa trên sự đồng thuận của các nước. Điều này có nghĩa cần phải có sự nỗ lực tập thể để đi đến thành công.