Tục “xông Đền, xông Điện, xông Nhà thờ họ, xông Nhà” làng Gạo là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Làng Kẻ Gạo, tên chữ là Cảo Linh, sau đổi thành Quả Linh là một làng Việt cổ được hình thành từ thời Vua Hùng, gắn liền với sự tích 18 dòng họ về khai điền lập ấp. Làng Gạo còn lưu giữ được nhiều phong tục tập quán, thuần phong mỹ tục và tín ngưỡng văn hóa dân gian mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Đó chính là những cầu nối quá khứ, hiện tại và tương lai; được coi là những kênh thông tin nguyên gốc, thầm lặng và hàm xúc, sâu lắng và vang vọng mà mỗi thế hệ người con quê hương dù đi làm ăn sinh sống, học tập, công tác bất cứ nơi đâu đều muốn có dịp thành kính tìm về để chiêm ngưỡng quá khứ cội nguồn, tiếp nhận linh ứng của tổ tiên, của quê hương, để có thêm nguồn lực tinh thần, tự tin vào cuộc sống hôm nay, vững vàng hướng tới tương lai.

Đoàn rước nhang án xông Đền đêm giao thừa

Có thể nói, tục xông Đền, xông Điện, xông Nhà thờ họ, xông Nhà là phong tục dân gian truyền thống được nhân dân duy trì, gìn giữ nguyên bản từ thế hệ này sang thế hệ khác, ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người dân làng Gạo. Đây là tục lệ có giá trị về lịch sử, thể hiện tấm lòng thành kính, tri ân công đức của nhân dân đối với 18 cụ Tổ có công khai nền lập ấp, vị Thành hoàng làng có công bảo vệ nhân dân, gắn với nền nông nghiệp trồng lúa nước truyền thống.

Bên cạnh đó, tục lệ mang nhiều giá trị văn hóa, nhân văn sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của nhân dân địa phương đối với Trời đất, Thành hoàng và Tổ tiên. Đặc biệt, trong thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, Trời – Đất – Con người giao hòa, cộng hưởng, chứa đựng những giá trị tâm linh sâu sắc, về niềm tin, khát vọng vào một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh, mọi điều tốt đẹp nhất đến với mọi người, đến với bản thân, gia đình vào năm mới. Đồng thời, qua các hoạt động lễ nghi còn thể hiện tính cộng đồng làng xã, tinh thần đoàn kết vượt qua khó khăn, thử thách để bảo vệ và cùng nhau xây dựng gia đình, quê hương giàu mạnh.

Cộng đồng nhân dân địa phương tham gia đoàn rước xông Đền đêm giao thừa

Với những giá trị lịch sử, văn hóa, ngày 10/12/2024 Bộ trưởng Bộ VHTTDL có Quyết định số 3990/QĐ-BVHTTDL đưa Tập quán xã hội và tín ngưỡng Tục “xông Đền, xông Điện, xông Nhà thờ họ, xông Nhà” đêm giao thừa làng Gạo, thôn Quả Linh, xã Thành Lợi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghi lễ tế Thánh – Ông xông Đền cùng đoàn tế nam quan vào thời khắc giao thừa đón năm mới