Thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp

Toàn cảnh diễn đàn

Phát biểu tại diễn đàn, ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, Việt Nam đã định hướng phát triển trở thành quốc gia sản xuất và cung cấp lương thực thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững trong thời gian tới.

Việt Nam sẽ thực hiện chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm theo hướng “xanh”, ít phát thải và bền vững thông qua việc thúc đẩy phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp và nhân rộng mô hình hợp tác công tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong các chuỗi giá trị nông nghiệp.

Nhấn mạnh từ một đất nước thiếu lương thực, giờ đây Việt Nam không những đủ ăn mà còn xuất khẩu nông sản thuộc nhóm nước xuất khẩu hàng đầu thế giới do mạnh mẽ ứng dụng khoa học trong sản xuất nông nghiệp.

Năm 2022, Việt Nam xuất khẩu đạt 53,4 tỷ USD, tăng 9,7% so với năm 2021, trong đó, sản phẩm trồng trọt đạt 22,6 tỷ USD, tăng 5,13%. 9 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu nông sản đạt 38,48 tỷ USD, trong đó, trồng trọt là 19,54 tỷ USD, chiếm khoảng 50,8% giá trị xuất khẩu của ngành nông nghiệp. Ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đóng góp phần quan trọng trong cơ cấu nền kinh tế, nhằm đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

Để có được những thành công trên, phải kể đến sự đóng góp vô cùng to lớn của khoa học công nghệ. Theo ước tính, khoa học công nghệ đã đóng góp khoảng trên 35% vào thành công trong sản xuất nông nghiệp ở nước ta thời gian qua. Trong giai đoạn 2020-2023, các nhà khoa học Việt Nam đã nghiên cứu tạo ra 148 giống cây trồng các loại được công nhận; 36 Tiến bộ kỹ thuật được Bộ NN&PTNT công nhận phục vụ sản xuất, giúp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm đảm bảo phục vụ nội tiêu và xuất khẩu.

Theo ông Ralph Bean, Tham tán Nông nghiệp, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, nhu cầu thực hành nông nghiệp bền vững đang trở nên quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu. An ninh lương thực đang là mối quan ngại thường trực khi dân số ngày một tăng, cũng như đảm bảo công bằng trong dinh dưỡng, giá phải chăng.

Trong khi tiềm năng công nghệ sinh học trong nông nghiệp rất lớn, như: nhân giống chính xác, kỹ thuật nguồn gen, tăng vi chất bằng sinh học, tăng cường khả năng kháng bệnh… Công nghệ sinh học đang cho công cụ hữu hiệu để nông nghiệp phát triển các vụ mùa có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, sản phẩm có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn và có thể khắc phục vấn đề về môi trường, giúp tăng sản lượng lương thực, thực phẩm.

Đề cập về những thách thức ngành nông nghiệp Việt Nam phải đối mặt như: Chủ yếu dựa vào tài nguyên, phát triển chưa ổn định, bền vững, manh mún và có trình độ công nghệ chưa cao; Chuỗi liên kết còn hạn chế, thị trường bấp bênh và năng suất lao động thấp; Số lượng lao động sụt giảm (trung bình 1,6%/năm) đã ảnh hưởng tới tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp (từ 3,7% giai đoạn 2001-2010 còn 2,9% giai đoạn 2010-2020); Đầu tư tư nhân vào nông nghiệp chưa cao; Ảnh hưởng nhiều từ thiên tai, biến đổi khí hậu; Nhu cầu và thị hiếu thị trường thay đổi, khó khăn hơn…

TS. Nguyễn Giang Thu, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ NN&PTNT) khuyến nghị, tăng trưởng ngành nông nghiệp cần chủ yếu dựa vào công nghệ và đổi mới, sáng tạo trong bối cảnh của cách mạng công nghiệp 4.0. Ưu tiên đầu tư trong một số lĩnh vực công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao. Nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng nông nghiệp; ứng dụng nông nghiệp số, nông nghiệp tuần hoàn. Xây dựng cơ chế thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ trong nông nghiệp; cơ chế PPP hiệu quả hơn…

Tại diễn đàn, các diễn giả đã đánh giá tổng quan về việc ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp tại Việt Nam và trên thế giới; thảo luận những vấn đề đang phải đối mặt, những thách thức trong nghiên cứu, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đổi mới sáng tạo hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và xác định được những ưu tiên, định hướng trong nghiên cứu, ứng dụng tại Việt Nam. Từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy quá trình nghiên cứu, chuyển giao, và hợp tác công tư để chia sẻ lợi ích từ hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo...

Trong khuôn khổ của diễn đàn, Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường và Hiệp hội CropLife Châu Á ký Biên bản ghi nhớ hợp tác về hợp tác thúc đẩy nghiên cứu phát triển và ứng dụng giải pháp, công nghệ tiên tiến như sinh học trong nông nghiệp giai đoạn 2023-2030.

Theo đó, hai bên sẽ thúc đẩy các hoạt động truyền thông, chia sẻ thông tin, tư vấn chính sách, đào tạo tập huấn, hội thảo khoa học chuyên sâu để cập nhật, khuyến khích ứng dụng các giải pháp, thành tựu của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tiên tiến trong nông nghiệp, cũng như hỗ trợ nông dân tiếp cận, ứng dụng các tiến bộ khoa học mới trong nông nghiệp, hướng tới mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững của Việt Nam.