Sách Tết vào cuộc đua

Hình thức xuất bản sách Tết không phải là mới, đã từng được giới xuất bản ở nước ta tiến hành từ hồi đầu thế kỷ XX. Cụ thể, theo thông tin từ các nhà sưu tập sách cũ, bản sách Tết đầu tiên hiện còn có thể cầm trên tay được ấn hành năm 1928. Đó là cuốn “Xem Tết năm Mậu Thìn 1928” của Tân Dân Thư Quán. Một năm sau, Nam Ký Thư Quán cũng trình làng ấn phẩm “Sách chơi Xuân”. Những năm sau đó, dòng sách này ngày càng được ưa chuộng nên có nhiều bản sách Tết ra đời như: “Sách Xuân năm Đinh Sửu 1937”, “Sách Tết năm Kỷ Mão 1939” của Đặng Thị Xuyến, “Sách Tết vui cười năm 1942” của Huỳnh Văn Tài, “Sách Tết đời nay 1941” của nhóm Tự lực Văn đoàn… Dần dần, đã hình thành một thói quen nơi người đọc, đó là đợi Tết đến để tìm mua Sách Tết, cùng hít hà mùi giấy mực, vui cái thú văn chương tao nhã ngày xuân. Tuy nhiên, đến sau năm 1958 thì người ta không còn thấy ấn bản sách Tết nào nữa.

Ba cuốn sách của NXB Kim Đồng ra mắt đón xuân Nhâm Dần 2022

Sau 60 năm vắng bóng, đến mùa xuân Kỷ Hợi 2019, cuốn “Sách Tết Kỷ Hợi 2019” do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển chọn đã ra mắt, nối lại một thú chơi, thú đọc sách ngày xuân. Theo họa sĩ Lương Xuân Đoàn - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, “Sách Tết Kỷ Hợi 2019” là sự nối dài một nét đẹp của văn hóa Việt, đặc biệt là có sự đóng góp của nhiều bạn trẻ.

Nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Bách cho rằng, sách Tết không đơn thuần là khuyến khích văn hóa đọc mà để chúng ta lắng lại và cảm nhận không khí Tết cổ truyền với những giá trị bất biến. Có những phong tục, có những hương vị Tết từ lâu đã mai một hay thậm trí không còn được lưu giữ nhưng từ sâu thẳm người Việt ta vẫn lưu giữ những giá trị truyền thống trong ngày Tết. Đó là điều đáng quý.

4 năm trở lại đây, đã có nhiều đơn vị xuất bản tham gia vào “cuộc đua” làm sách Tết. Tuy nhiên, cũng như một số lĩnh vực khác, việc tổ chức thực hiện và xuất bản sách Tết đòi hỏi sự đầu tư công phu và có gu riêng trong việc chọn lựa tác giả, đề tài, trình bày và lựa chọn đối tượng độc giả chứ không đơn giản chỉ là sự tập hợp những bài viết về mùa xuân, về Tết. Chính vì thế, sau bốn mùa ra mắt, nhiều đơn vị xuất bản đã “bỏ cuộc đua”.

Xuân Nhâm Dần 2022 này, độc giả thấy có vài ba đơn vị làm sách cho xuất bản những đầu sách Tết. Trong đó, bền bỉ nhất, là Công ty Đông A - nơi có công nối lại dòng sách Tết với ấn bản “Sách Tết Kỷ Hợi 2019”. Năm nay, Đông A ra mắt “Sách Tết Nhâm Dần 2022” vẫn do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển. Sách gồm 6 phần: Ký ức mùa xuân, Văn, Thơ, Nhạc, Họa và Vĩ thanh với sự tham gia của đông đảo nhà văn, nhà thơ, họa sĩ như Ma Văn Kháng, Nguyễn Thị Thu Huệ, Phan Thị Vàng Anh, Hữu Việt, Bùi Kim Anh, Thành Chương, Lương Xuân Đoàn, Hoàng Phượng Vỹ…

Có thể nhận ra ở “Sách Tết Nhâm Dần 2022”, từ phần “đọc” đến phần “nhìn”, độc giả đều có thể dễ dàng cảm nhận hương sắc mùa xuân. Đáng chú ý, cuộc sống đổi thay từng ngày, năm 2021 biến động với dịch bệnh và các vấn đề xã hội cũng để lại dấu ấn trong sáng tác của các tác giả và họa sĩ. Lần đầu tiên trong một cuốn sách Tết sẽ xuất hiện hình ảnh của hàng rào cách ly, các nhân viên y tế trong bộ đồ bảo hộ, hay màu áo đồng phục của các công ty công nghệ dịch vụ vận chuyển trên vai những người lao động, giữa đường phố Sài Gòn - TP.HCM… Với cuốn sách này, người đọc sẽ không chỉ được nhìn về quá khứ, nhớ đến cái Tết thân thương, mà còn cảm nhận được hơi thở của cuộc sống hôm nay, nhìn lại một năm đã qua với bao cảm xúc thăng trầm đáng nhớ và hướng đến mùa xuân mới nhiều hứa hẹn, niềm vui.

Trong khi đó, NXB Kim Đồng tiếp tục ra mắt những cuốn sách Tết hướng tới đối tượng là thanh thiếu nhi, với màu sắc bắt mắt, nội dung phong phú. Cuốn “Nhâm nhi Tết - Nhâm Dần” với bìa sách do họa sĩ Thành Chương vẽ, gồm nhiều truyện, thơ và những bài viết công phu mang tới cho độc giả một ấn phẩm ý nghĩa. Cùng với các tác phẩm hay của các tác giả như: Võ Thị Xuân Hà, Phan Thúy Hà, Huỳnh Mai Liên hay những áng văn chương của các nhà văn Nguyễn Thành Long, Võ Quảng, Lê Phương Liên là phần minh họa tươi vui, ngộ nghĩnh và những trang truyện tranh sinh động, hấp dẫn của các họa sĩ trẻ: Phương Thảo, Lê Huyền Trang, Kim Điệp, Phương Quỳnh, Hoàng Văn Tài… “Nhâm nhi Tết - Nhâm Dần” được in hai loại, bìa cứng và bìa mềm để đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng.

Bên cạnh đó, NXB Kim Đồng cũng còn ra mắt cuốn “Nhớ ơi là Tết” (Thái Hương Liên), “Tết xưa thơ bé” (Hương Thị). Hai cuốn sách nhỏ xinh này với những bài viết về tuổi thơ, về quê hương gắn liền với Tết đã mở ra những không gian và thời gian khác nhau. Đọc những cuốn này như đang trên một chuyến tàu ngập tràn cảm xúc để trở về, tìm về tuổi thơ đã khuất xa.

Có thể nói, các đơn vị làm sách Tết có cuộc “đua ngầm” với nhau, khi cố gắng cho ra những ấn phẩm sách Tết. Bởi nói gì thì nói, phân khúc sách Tết khá hẹp, lại chỉ có “mùa rất ngắn”, nên nếu tính toán không đúng, không trúng sẽ dẫn tới… ế sách. Những loại sách khác có thể còn bán được ở những mùa sau, nhưng sách Tết làm theo từng năm, gắn với từng năm, cũng giống như báo Tết, sẽ rất khó nên tồn lại đến ra giêng.

Theo họa sĩ Lương Xuân Đoàn, rất khó để có thể so sánh sách Tết xưa với sách Tết nay. Bởi mỗi thời có một cách. Sách Tết của cụ thời xưa, giờ xem lại, thấy vẫn có cái duyên riêng. Và bây giờ thế hệ đi sau làm sách Tết cũng có nét duyên của mình khi tiếp cận với văn hóa nhân loại được nhanh hơn, góp phần nâng cao hơn thẩm mỹ mới của người đọc.