Làm thế nào để xây cơ chế "vượt trội" cho trung tâm tài chính?

Trung tâm tài chính giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu

Hội tụ nhiều yếu tố thuận lợi

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế, Việt Nam đang là điểm sáng về phát triển và tăng trưởng kinh tế, kinh tế vĩ mô ổn định, thu hút đầu tư lớn, đang dần hội tụ các yếu tố cần thiết để phát triển thị trường tài chính hiện đại, hướng đến hình thành trung tâm tài chính, có khả năng liên kết với các trung tâm tài chính trong khu vực và trên thế giới. Việt Nam cũng nằm trong số những thị trường dẫn đầu về tỷ lệ áp dụng các công nghệ tài chính tương lai, có thể tạo được lợi thế cạnh tranh, hình thành các sản phẩm “đặc thù” cho trung tâm tài chính ở Việt Nam.

Chính vì lẽ đó, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng, việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thành lập và hoạt động của trung tâm tài chính tại Việt Nam là hết sức cần thiết để hình thành trung tâm tài chính khu vực, quốc tế thành công... giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo ra nguồn lực đầu tư mới, thúc đẩy nguồn lực đầu tư hiện hữu; tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế. Cơ chế, chính sách có quyền quy định, nhưng các nhà đầu tư có quyền không vào, do đó phải có cơ chế, chính sách vượt trội, cạnh tranh, thì mới có thể thu hút đầu tư và phát triển trung tâm tài chính quốc tế.

Đó là lý do Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội do Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng đưa ra khá nhiều cơ chế, chính sách cạnh tranh, vượt trội, bao gồm cả các cơ chế, chính sách về chống rửa tiền, giao dịch và quản lý ngoại hối… Có cả đề xuất về việc thực hiện chính sách thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính (fintech), bao gồm cả sàn giao dịch đối với tài sản mã hóa.

Ngoài các đề xuất trên, Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội còn đề cập một loạt chính sách ưu đãi để phát triển thị trường vốn. Chẳng hạn, hoạt động tài chính xanh trong trung tâm tài chính được ưu đãi như đối với lĩnh vực thuộc danh mục ưu đãi đầu tư. Các ngân hàng nước ngoài thành lập chi nhánh hoặc chuyển trụ sở, văn phòng đại diện tới trung tâm tài chính Việt Nam cũng được áp dụng ưu đãi tương tự; các dự án đầu tư thuộc ngành nghề ưu tiên phát triển của trung tâm tài chính sẽ được hưởng thuế suất 10% trong suốt đời dự án, miễn 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo, thì cán bộ quản lý, nhà khoa học, chuyên gia có trình độ chuyên môn cao sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân… Các quy định về xuất cảnh, nhập cảnh, đi lại và tạm trú… cũng đã được đề xuất, quan điểm là cởi mở, thông thoáng…

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Andreas Baumgartner, Tổng Giám đốc kiêm nhà sáng lập The Metis Institute cho rằng, việc thiết lập hệ sinh thái tư pháp riêng biệt cho một trung tâm tài chính quốc tế, tách biệt hoàn toàn khỏi hệ thống tư pháp chính, là một quyết định rất khó khăn và nhạy cảm. Điều này có thể không phải là một lựa chọn khả thi ở nhiều quốc gia và có thể cũng không phải là lựa chọn mong muốn nhất trong bối cảnh địa phương. Tuy nhiên, trong những trường hợp phù hợp, nó có thể là một công cụ quan trọng để xây dựng niềm tin và thu hút đầu tư quốc tế. Nếu khả thi, cách tiếp cận này được xem là “tiêu chuẩn vàng” mà hầu hết các nhà đầu tư quốc tế ưu tiên lựa chọn.

Vượt trội nhưng phải có kiểm soát

Tuy nhiên, ông Andreas Baumgartner còn cho rằng, điều quan trọng nhất của trung tâm tài chính quốc tế chính là định vị rõ ràng và đề xuất giá trị cụ thể. Không một trung tâm nào chỉ thành công bằng cách đơn thuần gắn nhãn “Trung tâm tài chính quốc tế” cho mình mà đều phải mang đến một giá trị độc đáo cho thị trường, có một môi trường quản trị và pháp lý mạnh mẽ, minh bạch và đáng tin cậy. Một trung tâm tài chính quốc tế tốt cần mang lại môi trường vật chất hấp dẫn. Môi trường vật chất là “tấm danh thiếp” đầu tiên được chú ý, và nó cần gửi đi một thông điệp rõ ràng. Cuối cùng, sự thành công đòi hỏi sự kiên trì và xuất sắc trong thực thi. Sự khác biệt giữa các khu vực thành công và trung bình thường nằm ở khả năng thực thi và cải thiện liên tục, ngày qua ngày.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, một trong những vấn đề quan trọng để phát triển trung tâm tài chính khu vực và quốc tế ở Việt Nam có lẽ là việc làm sao để tìm được nhà đầu tư chiến lược. Việc xây dựng chính sách cho nhà đầu tư chiến lược là rất quan trọng để thu hút dòng vốn dài hạn, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Thông qua sự hiện diện của các tập đoàn lớn là nhà đầu tư chiến lược, Việt Nam sẽ thu hút được các doanh nghiệp, nhà đầu tư tài chính và phi tài chính trong hệ thống toàn cầu về Việt Nam.

Đây là vấn đề mới, vì vậy trong cuộc họp gần đây, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, xây dựng dự thảo Nghị quyết này là xây dựng các cơ chế, chính sách vượt trội nhưng phải có kiểm soát; phải làm rõ được nội hàm của từng nhóm chính sách đang dự kiến xây dựng, có đánh giá cụ thể những tác động của chính sách trong đối với nền kinh tế.

Dẫu biết rằng việc xây dựng, củng cố và phát huy các lợi thế cạnh tranh để hình thành trung tâm tài chinh khu vực, hướng đến trung tâm tài chính quốc quốc tế đặt ra nhiều thách thức với Việt Nam nhưng các chuyên gia tin tưởng rằng, nếu thành công sẽ giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo ra nguồn lực đầu tư mới, thúc đẩy nguồn lực đầu tư hiện hữu, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.