Làm rõ hành vi trả lãi ngoài và khoản chăm sóc khách hàng

Sáng nay (7/3), Phiên toà tiếp tục xét xử với phần xét hỏi các bị cáo về Nguyễn Xuân Sơn, Nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng Đại Dương và Hà Văn Thắm, Nguyên Chủ tịch HĐQT ngân hàng này về việc bàn bạc trả lãi ngoài và khoản chăm sóc khách hàng. Đây là là những hành vi được cáo buộc nằm trong nhóm hành vi phạm tội “lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo điều 281 Bộ luật Hình sự.

Cựu chủ tịch HĐQT OceanBank - Hà Văn Thắm trước vành móng ngựa

Theo cáo trạng của Viện kiểm sát Nhân dân tối cao (VKSNDTC), cuối năm 2008, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) ký thỏa thuận với Ngân hàng TMCP Đại Dương (Ngân hàng Đại Dương) để trở thành cổ đông và đối tác chiến lược của Ngân hàng Đại Dương. Nguyễn Xuân Sơn - Tổng giám đốc Công ty Tài chính Dầu khí (PVFC) được PVN giới thiệu cử làm thành viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc của Ngân hàng Đại Dương.

Theo lời khai của Hà Văn Thắm, đầu năm 2009, khi Hà Văn Thắm - Chủ tịch HĐQT và Nguyễn Xuân Sơn - Tổng giám đốc bàn bạc về việc huy động vốn cho Ngân hàng Đại Dương, Sơn chủ động đề nghị với Thắm hai vấn đề: Để huy động được vốn từ Tập đoàn dầu khí, Ngân hàng Đại Dương cần phải chi thêm khoản “chăm sóc khách hàng” ngoài lãi suất tiền gửi quy định trong hợp đồng và giao cho Sơn được toàn quyền quyết định việc chi phí mà không cần phải trao đổi chi tiết để Sơn được chủ động giải quyết. Do Ngân hàng Đại Dương là ngân hàng mới được chuyển đổi từ ngân hàng nông thôn, có quy mô nhỏ, khó cạnh tranh trong việc huy động vốn và Thắm tính toán mức chi thêm này sẽ khoảng trên, dưới 01%/năm nên đã chấp nhận đề nghị trên của Sơn để Ngân hàng Đại Dưomg thu hút được nguồn tiền gửi của nhóm khách hàng thuộc PVN.

Để có nguồn tiền chi “chăm sóc khách hàng” theo yêu cầu nêu trên, Hà Văn Thắm đã sử dụng Công ty cổ phần BSC Việt Nam (do Thắm thành lập đầu 2008 — viết tắt là Công ty BSC) thực hiện việc ký hợp đồng làm dịch vụ đối với khách hàng vay vốn tại Ngân hàng Đại Dương để thu phí và chỉ đạo làm quyết định bổ nhiệm Phạm Hoàng Giang - người được Thắm tuyển dụng vào làm Phó trưởng phòng pháp chế Ngân hàng Đại Dương làm Tổng giám đốc Công ty BSC từ đầu tháng 4/2009 với mức lương 10 triệu đồng/tháng với nhiệm vụ đại diện Công ty BSC ký các hợp đồng dịch vụ trong các lĩnh vực: thẩm định giá bất động sản, dịch vụ đấu giá tài sản, đại lý bảo hiểm, mua bán kỳ hạn bất động sản, cầm đồ, mua bán kỳ hạn các loại tài sản, hoạt động tư vấn đầu tư và các tư vấn khác, môi giới, đại diện thương mại, vay vốn Ngân hàng....

Đồng thời, Hà Văn Thắm giao cho Nguyễn Văn Hoàn - Phó Tổng giám đốc phụ trách tín dụng thiển khai thực hiện việc ký hợp đồng dịch vụ, thu phí tại các khối nghiệp vụ thuộc Hội sở và các Chi nhánh/Phòng giao dịch Ngân hàng Đại Dương đối với khách hàng vay vốn để chuyển vào tài khoản của Công ty BSC và giao Lê Thị Minh Nguyệt - thành viên Ban kiểm soát (người được Thắm ủy quyền quản lý tài chính của Công ty BSC, tài khoản cá nhân của Thắm và của một số thành viên trong gia đình) thực hiện việc chi “chăm sóc khách hàng” PVN theo yêu cầu của Sơn khi được Thắm chỉ đạo.

Ngoài ra, theo lời khai của Nguyễn Minh Thu - Phó Tổng giám đốc, phụ trách khối nguồn vốn Ngân hàng Đại Dương, do trong thời điểm này tỷ giá ngoại tệ giao dịch thực tế trên thị trường cao hơn tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước quy định, Nguyễn Xuân Sơn đã chỉ đạo Thu thực hiện trên toàn hệ thống việc thu thêm tiền chênh lệch ngoài tỷ giá trong hợp đồng bán ngoại tệ cho khách hàng, thực hiện bằng cách yêu cầu khách hàng ký các hợp đồng dịch vụ với Công ty BSC để thu phí.

Theo sự chỉ đạo của Nguyễn Văn Hoàn và Nguyễn Minh Thu, 3 Khối nghiệp vụ, 14 Chi nhánh thuộc Ngân hàng Đại Dương đã trực tiếp thoả thuận với khách hàng vay vốn và mua ngoại tệ để thu tiền chênh lệch. Theo đó, khi khách hàng có nhu cầu vay vốn hoặc mua ngoại tệ, cán bộ tín dụng các Khối kinh doanh và các Chi nhánh sẽ đàm phán, thoả thuận với khách hàng về lãi suất thực tế cho vay (lãi suất này đã được Hội đồng tín dụng thống nhất chỉ đạo) hoặc tỷ giá thực tế giao dịch (tỷ giá này cao hơn tỷ giá quy định của Ngân hàng Nhà nước, được khối nguồn vốn thông báo). Khi khách hàng đồng ý, cán bộ tín dụng lập hợp đồng tín dụng với lãi suất thấp hơn mức lãi suất thoả thuận (bằng lãi suất niêm yết hoặc lãi suất tối thiểu đã được Hội đồng tín dụng phê duyệt) hoặc lập hợp đồng mua bán ngoại tệ với tỷ giá bán ra thấp hơn tỷ giá thoả thuận (bằng hoặc thấp hơn tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước quy định). Phần chênh lệch được hợp thức bằng hợp đồng dịch vụ (quản lý tài sản, tư vấn, đầu tư, cung cấp thông tin...) khách hàng sẽ ký với Công ty BSC dựa trên mẫu hợp đồng do Công ty BSC cung cấp phù hợp với số tiền thu thêm của khách hàng. Sau khi khách hàng ký, hợp đồng dịch vụ được chuyển về để lãnh đạo Công ty BSC ký; khách hàng nộp phí dịch vụ vào 02 tài khoản số 82087049499500015 và 00087049499500010 của Công ty BSC tại Ngân hàng Đại Dương.

Ngoài hai hình thức thu phí nêu trên, đối với một số khách hàng có nhu cầu vay vốn, có tài sản đảm bảo và giấy tờ pháp lý, nhưng không đủ các điều kiện để vay như không rõ mục đích sử dụng vốn, không có phương án kinh doanh hợp lý, nhu cầu vay vốn vượt mức vay tiêu dùng theo quy định hoặc vay để đảo nợ, nhận lại nợ xấu để thanh lý tài sản..., Hà Văn Thắm chỉ đạo Nguyễn Văn Hoàn và Phạm Hoàng Giang sử dụng Công ty BSC ký hợp đồng mua các tài sản/bất động sản này của khách hàng có kỳ hạn (bằng kỳ hạn vay vốn), dùng tài sản đó lập phương án vay vốn (theo nhu cầu vay của khách hàng) tại Ngân hàng Đại Dương dưới danh nghĩa Công ty BSC vay; số tiền vay được Công ty BSC chuyển cho khách hàng sử dụng. Hết thời hạn hợp đồng mua các tài sản/bất động sản, khách hàng thanh toán cho Công ty BSC tiền đã vay cộng thêm một khoản phí dưới hình thức mua lại tài sản/bất động sản đã bán cho Công ty BSC (hình thức hơp đồng repo); số tiền phí mà Công ty BSC thu được dưới hình thức này cũng được Hà Văn Thắm sử dụng thực hiện việc chi “chăm sóc khách hàng” cho nhóm khách hàng PVN theo yêu cầu của Nguyễn Xuân Sơn.

Xác minh tại Hội sở (Khối khách hàng doanh nghiệp, khối nguồn vốn, khối khách hàng lớn và đối tác chiến lược) và 14 Chi nhánh của Ngân hàng Đại Dương (Hà Nội, Thăng Long, Vũng Tàu, Sài Gòn, Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Cà Mau, Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Ninh, Hải Phòng, Vinh, Đà Nang, Quảng Ngãi) xác định: Nguyễn Văn Hoàn, Phó Tổng giám đốc phụ trách tín dụng đã thông báo chủ trương của Hội sở về việc thu chênh lệch lãi suất cho vay thông qua Công ty BSC cho các Khối Kinh doanh và các Chi nhánh triển khai thực hiện; nhiều cuộc họp của Hội đồng tín dụng Ngân hàng Đại Dương nêu chủ trương "thu phí" và Hội đồng tín dụng cũng đã xét duyệt nhiều khoản vay "thu phí" thông qua Công ty BSC. Khối nguồn vốn của Hội sở Ngân hàng Đại Dương là đơn vị thông báo chủ trương thu chênh lệch tỷ giá ngoại tệ bán ra và gửi mẫu hợp đồng dịch vụ cho các Khối kinh doanh và các Chi nhánh triển khai thực hiện.