Khai thác triệt để nguồn dữ liệu dân số quốc gia

Năm 2019, nhờ tối đa hóa ứng dụng công nghệ thông tin ở tất cả các khâu trong Tổng điều tra dân số và nhà ở, Tổng cục Thống kê đã thu thập được số liệu về tọa độ địa lý của hơn 26 triệu hộ dân cư trên cả nước - nguồn dữ liệu vô cùng quý giá và chưa từng có ở Việt Nam. Để tăng hiệu quả nguồn dữ liệu này, Tổng cục Thống kê đã xây dựng trang thông tin điện tử Hệ thống dữ liệu không gian dân số và phát triển – www.gis.gso.gov.vn nhằm đưa toàn bộ thông tin liên quan đến các hộ dân cư và nhiều chỉ tiêu kinh tế - xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến người dân lên bản đồ Việt Nam phục vụ nhu cầu nghiên cứu dân số, kinh tế, xã hội theo không gian.

Trang dữ liệu này cũng được kết nối với Hệ thống giám sát thiên tai của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và được tích hợp với dữ liệu không gian của các cơ sở y tế, sẽ cung cấp các thông tin hữu ích cho xây dựng các chương trình can thiệp cần thiết, bao gồm cả ứng phó với thiên tai.

Ảnh minh họa

Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê chia sẻ, sự ra mắt của trang thông tin điện tử Hệ thống dữ liệu không gian dân số và phát triển khẳng định sự cam kết không ngừng đổi mới, không ngừng sáng tạo của ngành thống kê Việt Nam, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu thông tin ngày càng cao trong công tác nghiên cứu, quản lý, chỉ đạo, điều hành, giám sát, đánh giá, xây dựng và thực hiện chiến lược, chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dựa trên bằng chứng, phù hợp với yêu cầu phát triển của Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi số.

Theo đó, trang thông tin được phát triển và tích hợp trên phần mềm “GIS made in Vietnam” với đầy đủ dữ liệu hành chính được cập nhật thường xuyên, nhanh chóng, chính xác. Trang tin là công cụ số hóa bản đồ Việt Nam với dữ liệu thu thập được từ tổng điều tra dân số, nhà ở năm 2019 và tổng điều tra kinh tế năm 2021. Thông tin được số hóa và định vị GPS tạo thành kho dữ liệu giúp người dùng có thể tra cứu dễ dàng theo phân vùng địa lý đến cấp hành chính nhỏ nhất, gồm bản đồ địa hình, hành chính, giao thông, mặt nước, cứu trợ thiên tai, cơ sở y tế.

Bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện Quỹ dân số Liên Hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam đánh giá, từ dữ liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 có thể tiến hành nghiên cứu sâu hơn về nhiều vấn đề dân số mới nổi bao gồm mức sinh, già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh, di cư và đô thị hóa. Điều này càng chứng tỏ dữ liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở là một phần thông tin quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cho việc giám sát và đánh giá các chính sách, chiến lược và kế hoạch khác nhau ở cấp quốc gia, cấp địa phương và cấp ngành, cũng như giám sát các Mục tiêu Phát triển bền vững ở Việt Nam. Qua đó, cũng cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý và các nhà nghiên cứu thông tin quan trọng về dân số trong mối quan hệ với các vấn đề xã hội và môi trường.

Tổng cục Thống kê cũng vừa cung cấp những bằng chứng mới nhất về vấn đề già hóa dân số và người cao tuổi ở Việt Nam, thông qua phân tích nhu cầu chăm sóc người cao tuổi, lần đầu tiên được lồng ghép vào điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình năm 2021.

UNFPA cũng kêu gọi cần có những khuôn khổ pháp lý và chính sách kịp thời, phù hợp với các nguyên tắc của Hội nghị Quốc tế về dân số và phát triển (ICPD), theo đó, các cá nhân và các cặp vợ chồng có thể lựa chọn một cách tự do và có trách nhiệm về số con, thời điểm và khoảng cách sinh con, và có đầy đủ thông tin và cách thức để thực hiện việc này.