Du lịch vùng cao: Chỉ là bán… thiên nhiên

Vùng cao Tây bắc Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi tạo ra vô vàn danh thắng, đây chính là thỏi nam châm hút khách đến với du lịch vùng cao, thế nhưng nếu chỉ vì danh thắng thì sẽ có bao nhiêu du khách trở lại với vùng cao?

Đã có quá nhiều phản ánh về tình trạng ăn xin và móc túi, bán hàng rong, không có chỗ giải trí, không có hàng lưu niệm đặc trưng… thế nhưng dường như tất cả những vấn đề đưa ra vẫn “còn nguyên” chưa suy chuyển gì.

Phải phát huy những sản phẩm du lịch đặc trưng mà không quốc gia nào có được

“Chúng ta không thể cứ “ăn” mãi vào thiên nhiên, lịch sử mà cần phải có sự đầu tư bài bản, khoa học. Cần phải có những sản phẩm du lịch đặc trưng riêng có của vùng cao. Không thể để các công ty lữ hành tự do khai thác, quảng bá làm nhiều tour bị méo mó, biến dạng khiến du khách hiểu sai về bản sắc văn hóa vùng cao, hiểu sai về đời sống văn hóa của đồng bào…” – một nhà nghiên cứu về du lịch chia sẻ.

Có thể nói, vùng cao là một tập hợp văn hóa đa sắc màu, đa dạng và vô cùng phong phú, đơn cử như người Mường có cả một kho tàng văn hóa mo Mường, chiêng Mường… rồi người Dao đỏ, người H’Mông Hoa, H’Mông Trắng… mỗi tộc người là một tầng văn hóa với vô vàn những nét đặc trưng riêng có. Nếu kết hợp được các tầng văn hóa của tộc người với danh thắng của địa phương thì sẽ tạo ra được những sản phẩm du lịch rất đặc trưng mà không quốc gia nào có được.

Đây cũng sẽ chính là thỏi nam châm để hút khách đến với vùng cao. Thế nhưng nghịch lý là từ Bắc Hà, Sa Pa hay Mộc Châu… ở bất cứ danh thắng nào du khách cũng sẽ chỉ bắt gặp những quầy hàng lưu niệm với những sản phẩm “tàu” giống nhau đến 99% có khác chăng chỉ là cái tên trên sản phẩm.

Chị Merry – một du khách Australia cho biết: “Ngoài phong cảnh thiên nhiên, chúng tôi không thể tìm thấy cái gì “khác lạ” ở những vùng đất mà chúng tôi tham quan”. “Tôi rất thích khám phá những con đèo ở vùng cao của Việt Nam, những con đèo quanh co, uốn lượn giữa lưng chừng núi, nối tiếp nhau như dài vô tận, cảnh sắc hai bên đèo cũng rất đẹp… thế nhưng tôi cũng sẽ không quay lại với những con đèo nữa bởi tôi đã “chinh phục” nó rồi.

Các sản phẩm du lịch ở đây tương đối nghèo nàn và không có sự mới lạ ngoài phong cảnh …”, một du khách người Anh chia sẻ. Nghèo nàn, đơn điệu và thiếu những nét chấm phá là điều dễ nhận thấy ở du lịch vùng cao. Đây cũng chính là lý do để nhiều du khách chỉ tới một lần cho biết mà không có mong muốn được trở lại với vùng cao.

“Con tôi đã dành cả buổi tối để tập thổi kèn bằng một chiếc lá, nó được một người dân tộc hướng dẫn cách thổi. Tôi cũng thấy rất thú vị về cách thổi kèn này và đi tìm nhưng không thể tìm thấy chỗ nào hướng dẫn cả, nếu nó là một sản phẩm du lịch của các bạn thì hay quá! Thật kỳ diệu khi chỉ với một chiếc lá thôi người ta có thể tạo ra cả một bản nhạc…”, chị Anna – một du khách người Mỹ đã phải thốt lên khi chứng kiến cậu con trai say mê tập thổi kèn lá.

Chị cũng cho biết, chị rất thích ở trong những căn nhà home stay thay vì ở các khách sạn bởi chỉ ở đây chị và gia đình mới được đốt lửa trên sàn nhà bằng gỗ (sàn nhà không bắt lửa), được tìm hiểu cách người dân sinh hoạt, nếm những thức ăn hàng ngày của họ…

Giám đốc một công ty lữ hành “thừa nhận” không quá khó để tạo ra những sản phẩm du lịch đặc trưng cho vùng cao Việt Nam. Bởi văn hóa tộc người ở vùng cao Việt Nam khá đa dạng và phong phú. Có thể giới thiệu về tiếng khèn của người H’Mông, chiếc kèn môi, kèn lá… hay cách người dân làm nguyên liệu cho thổ cẩm, cách dệt thổ cẩm, giới thiệu về hoa văn của thổ cẩm trên mỗi sản phẩm, rồi mỗi dân tộc lại có những món ăn rất riêng như thắng cố, mèn mén, rượu ngô… thế nhưng làm như thế vừa tốn thời gian, vừa không “hiệu quả” bằng cách giới thiệu phong cảnh thu tiền.

Có lẽ chính cách làm du lịch hời hợt, cẩu thả đã và đang “giết” dần du lịch vùng cao. Nếu không có sự chấn chỉnh kịp thời từ các cơ quan quản lý, sự chung sức đồng lòng phát triển du lịch của các công ty lữ hành thì sẽ còn nhiều, nhiều du khách một đi không trở lại với vùng cao.