CPTPP: 5 năm và những cơ hội vẫn còn bỏ ngỏ

Xuất khẩu của Việt Nam sang đối tác châu Mỹ tăng gần gấp đôi, từ 6,3 tỷ USD vào năm 2018 lên 11,7 tỷ USD năm 2023.

Xuất khẩu sang các thị trường này tăng gần gấp đôi

Phát biểu tại Hội thảo “CPTPP: Tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại với các đối tác Châu Mỹ”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết quan hệ kinh tế - thương mại giữa Việt Nam với Châu Mỹ đã không ngừng phát triển trong những năm gần đây.

"Sau 5 năm kể từ khi có hiệu lực vào tháng 1 năm 2019, CPTPP đã đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy thương mại của Việt Nam với các thị trường khu vực Châu Mỹ, đặc biệt là các thị trường thành viên gồm Canada, Mexico, Chile, và Peru (trong đó Canada, Mexico và Peru là các thị trường lần đầu tiên có quan hệ FTA với Việt Nam)", ông Nguyễn Hoàng Long chia sẻ.

Theo ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), thực tế qua 5 năm triển khai CPTPP, những gì Việt Nam kỳ vọng đang mang lại kết quả rất tích cực.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu sang các thị trường CPTPP khu vực châu Mỹ đã tăng 56.3%, từ 8,7 tỉ USD năm 2018 lên đến 13,6 tỉ USD năm 2023, mặc dù đây là giai đoạn có nhiều thách thức như suy thoái kinh tế toàn cầu và đại dịch Covid-19. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường này tăng gần gấp đôi, từ 6,3 tỷ USD vào năm 2018 lên 11,7 tỷ USD năm 2023. Xuất siêu ở các thị trường này cũng tăng gần gấp 3 lần, từ 3,9 tỷ USD lên 11,01 tỷ USD, góp phần tích cực cho ổn định kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong thời gian qua. Kết quả này đã góp phần đáng kể vào thương mại của Việt Nam với khu vực châu Mỹ nói chung, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2023 đạt 137,7 tỉ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu 114,5 tỉ USD.

Đặc biệt, trao đổi thương mại giữa Việt Nam với 3 nước châu Mỹ mà khi đàm phán CPTPP Việt Nam chưa có quan hệ FTA, đó là Canada, Mexico và Peru, đều tăng trưởng khá tốt.

Đánh giá tác động tích cực của CPTPP, ông Shawn Steil - Đại sứ Canada tại Việt Nam cho biết, từ khi CPTPP được triển khai, Canada và Việt Nam đã có sự tăng trưởng tốt. Thương mại 2 nước đã tăng lên kể từ 2017-2023. Các nhà xuất khẩu của Việt Nam hưởng lợi khi giảm thuế quan. Xuất khẩu của Việt Nam chiếm 35% sang Canada. Canada là 1 trong 10 khách hàng tiềm năng cho sản phẩm của Việt Nam nhờ CPTPP.

Ngược lại, Canada cũng đạt được thành công đáng kể trong thương mại với các quốc gia thành viên khác, không chỉ với các đối tác khu vực châu Á mà còn với châu Mỹ. Hiệp định cũng cho phép doanh nghiệp Canada khai thác những thị trường mới, hưởng lợi mức thuế thấp hơn, tiếp cận thị trường tốt hơn, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mạnh mẽ hơn… Sản phẩm của Canada sang Việt Nam đã trở nên cạnh tranh hơn so với các thị trường khác. Nhập khẩu và đầu tư cũng được tăng cường từ các thành viên CPTPP, giúp đa dạng hoá nền kinh tế Canada.

Ông Alejandro Negrin Munoz - Đại sứ Mexico tại Việt Nam chia sẻ, thương mại hai nước đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng, xuất khẩu tăng gấp 10 lần trong 5 năm qua. Mexico là khách hàng lớn nhất của Việt Nam ở châu Mỹ La Tinh. 97% thương mại song phương là hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mexico, trong khi đó chỉ 3% hàng Mexico xuất khẩu sang Việt Nam. Ông Alejandro Negrin Munoz cho rằng, còn nhiều không gian cho thương mại song phương giữa hai nước.

Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Theo ông Nguyễn Hoàng Long: "Chúng ta nhận thấy vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hết. Ví dụ, giá trị gia tăng của hàng xuất khẩu Việt Nam còn thấp, thương hiệu chưa được chú trọng đúng mức và tỷ trọng hàng Việt Nam trong cơ cấu nhập khẩu tại các nước Châu Mỹ thực tế vẫn còn hạn chế".

Ông Nguyễn Hoàng Long cho rằng, châu Mỹ là thị trường rộng lớn và có sự liên kết chặt chẽ với nhau thông qua các khối thương mại tự do đan xen như Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (USMCA), Liên minh Thái Bình Dương (PA), Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)… Tận dụng các lợi thế mà Hiệp định CPTPP mang lại, cùng với các vị trí cửa ngõ thuận lợi các nước thành viên trong khu vực là Canada, Mexico, Chile và Peru, các doanh nghiệp Việt Nam có thể xem xét thông qua việc xuất khẩu và đầu tư sản xuất tại các nước nêu trên để mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang khu vực thị trường sôi động và đầy tiềm năng này.

Ông Ngô Chung Khanh cho rằng, sau 5 năm thực thi, các nước chủ yếu hợp tác với nhau trong khuôn khổ đa phương. Nhưng các bên cũng nhận ra rằng đã đến lúc phải có những kết nối, thảo luận song phương để thúc đẩy hợp tác song phương.

Hiện dư địa để tăng trưởng trao đổi thương mại còn lớn, tiềm năng giữa Việt Nam với các nước còn nhiều. Thị phần của Việt Nam tại các nước cũng như thị phần của các nước tại Việt Nam còn tương đối khiêm tốn. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của các nước so với tổng xuất nhập khẩu của Việt Nam chỉ 2 – 3%, nếu chia lẻ từng nước thì chỉ hơn 1%.

Đặc biệt, CPTPP sẽ mở rộng từ 11 thành viên trước đây, hiện có thêm Vương quốc Anh - quốc gia có tiềm lực kinh tế lớn - gia nhập CPTPP. Nhiều nền kinh tế khác cũng đang xin gia nhâp, tạo thêm cơ hội phát triển khối thị trường này.

Ông Shawn Steil - Đại sứ Canada tại Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về hiệp định hơn nữa, để đảm bảo tất cả nhà nhập khẩu và xuất khẩu đều tận dụng được những lợi ích mà CPTPP mang lại. Cùng nhau tìm ra các giải pháp sáng tạo thúc đẩy quan hệ đối tác, phát triển mạnh mẽ, mở rộng các thị trường mới trên khắp châu Mỹ và châu Á.

Theo ông Ngô Chung Khanh, nhận thức của doanh nghiệp còn hạn chế, cộng với khoảng cách địa lý xa xôi khiến chi phí kinh doanh gia tăng cũng là rào cản đáng kể trong quyết định hợp tác của các doanh nghiệp...

Trước những thách thức này, theo ông Khanh, cần nghiên cứu xây dựng cơ chế hợp tác chuyên sâu thoo chủ đề giữa Việt Nam với các nước, thúc đẩy hợp tác song phương trong CPTPP bằng cách xác định các chủ đề cùng quan tâm. Đồng thời, xây dựng kết nối doanh nghiệp Việt Nam với các nước, có thể mở rộng ý tưởng hệ sinh thái tận dụng FTA cho cả xuất khẩu và nhập khẩu.