Biến động xăng dầu: Xây dựng kịch bản ứng phó

Sau khi vọt lên mức 120 USD/thùng vào tháng Ba năm nay, một lần nữa nó lại tiếp cận mức này vào cuối tháng 5, đầu tháng 6/2022, vượt xa mọi dự đoán được đưa ra trước đó và không loại trừ khả năng sẽ tiếp tục phục hồi thời gian tới.

Việc giá xăng dầu biến động mạnh đã tác động trực tiếp tới giá cả hàng hóa, dịch vụ, do giá thành sản xuất và phân phối sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tăng cao, làm tăng CPI, qua đó "bào mòn" sức mua và ảnh hưởng đến đời sống của người dân cũng như hoạt động của doanh nghiệp.

Tại thị trường Việt Nam, theo Tổng cục Thống kê, giá xăng dầu tăng 10% thì sẽ khiến lạm phát tăng 0,36 điểm phần trăm và tăng trưởng kinh tế giảm 0,5 điểm phần trăm. Trong khi đó, giá xăng dầu trong nước phụ thuộc rất lớn vào giá xăng dầu thế giới, vì nguồn cung xăng dầu trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế và chúng ta ơhải nhập khẩu một tỷ lệ tương đối lớn.

Biến động giá xăng dầu tác động trực tiếp tới giá cả hàng hóa, dịch vụ, làm tăng CPI, qua đó "bào mòn" sức mua và ảnh hưởng đến đời sống của người dân cũng như hoạt động của doanh nghiệp.

Nhiều yếu tố phức tạp, khó lường

Giá dầu thời gian tới dự báo duy trì ở mức cao, tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, khó lường, ông Lê Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế Công nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói tại tọa đàm “Biến động giá dầu và kịch bản ứng phó cho ổn định và phát triển", diễn ra sáng nay (8/9).

Trên cơ sở đánh giá xu hướng cung - cầu và triển vọng tăng trưởng toàn cầu, một số tổ chức quốc tế cho rằng, giá dầu sẽ dao động bình quân 100 - 115 USD/thùng trong năm 2022, cao hơn từ 40-60% so với năm 2021 và chỉ có thể giảm về mức 92 USD/thùng vào năm 2023, 80 USD/thùng vào năm 2024.

Cũng theo ông Lê Tuấn Anh, xăng dầu chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi phí sản xuất của các ngành kinh tế. Chẳng hạn, trong tổng chi phí sản xuất, chi phí xăng dầu chiếm 76,73% đối với hoạt động khai thác thuỷ sản, 63,36% đối với hoạt động vận tải, 45,18% đối với khai thác than…

Khi giá xăng dầu tăng và đứng ở mức cao sẽ làm tăng chi phí đầu vào, trong khi giá bán sản phẩm hàng hóa và dịch vụ không thể tăng tương ứng vì trong và sau đại dịch sức mua của nền kinh tế yếu, tổng cầu tiêu dùng suy giảm.

Ông Lê Tuấn Anh cho biết thêm, theo tính toán, nếu giá dầu thô thế giới bình quân năm 2022 ở mức 100-125 USD/thùng thì xăng dầu trong nước tăng bình quân từ 40-75%. Khi đó, chỉ riêng yếu tố xăng dầu đã tác động làm lạm phát của nền kinh tế tăng từ 1,44-2,7%.

Kịch bản ứng phó để giữ ổn định và phát triển

Trước biến động khó lường của giá dầu thế giới, các chuyên gia kinh tế từ các tổ chức và hiệp hội cùng đông đảo đại diện doanh nghiệp trong nước và quốc tế đã đưa ra nhiều giải pháp thực tế và các đề xuất hữu ích nhằm chung tay vượt qua khó khăn trước mắt, ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh, vận tải theo hướng phát triển bền vững, đồng thời góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh nhằm tăng cường khả năng độc lập của Việt Nam về năng lượng và giúp tránh được các cuộc khủng hoảng năng lượng trong tương lai.

Liên quan đến nguồn cung trong nước, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, chia sẻ từ góc nhìn của cơ quan lập pháp của Việt Nam về xu hướng giá dầu đến hoạt động kinh doanh của nền kinh tế nói chung và khối doanh nghiệp nói riêng, cho biết: “Hoạt động dầu khí có nhiều rủi ro, có tính quốc tế, cần quan tâm đến thông lệ quốc tế. Luật Dầu khí (sửa đổi) chỉ điều chỉnh các hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí - hoạt động thượng nguồn dầu khí, còn các hoạt động trung nguồn và hạ nguồn của ngành dầu khí, như lọc hóa dầu, sản xuất phân bón và sản xuất điện được điều chỉnh bằng các luật khác”.

Theo ông Hiếu, bối cảnh thị trường và điều kiện đất nước cho thấy, việc đồng bộ Luật Dầu khí (sửa đổi) với các quy định của luật khác là cần thiết. Ví dụ, để xây dựng một đường ống dẫn khí phải chiểu theo nhiều luật khác như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Xây dựng… Do đó, các quy định trong dự án luật nên theo hướng cho phép thực hiện các dự án thăm dò, khai thác dầu khí theo chuỗi, tránh một việc phải trình nhiều cơ quan, bộ ngành, tránh xung đột về pháp lý.

Thuộc đơn vị tham vấn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho các chính sách về hỗ trợ doanh nghiệp trên phạm vi cả nước, ông Lương Văn Khôi, Phó giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế Xã hội quốc gia, đã đưa ra đánh giá thực trạng hoạt động doanh nghiệp bị ảnh hưởng trong thời gian qua do biến động giá dầu, đồng thời tham mưu các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp để vượt qua các thách thức do biến động giá xăng dầu.

Theo ông Khôi, chúng ta cần “kịp thời chỉ đạo kiểm tra, xử lý nghiêm các cửa hàng bán lẻ xăng dầu hoạt động không đúng quy định, chủ động phương án điều hành, tạo dư địa hỗ trợ giá xăng dầu trong trường hợp cần thiết”.

Ông Kenya Maeda, Chuyên gia cao cấp Bộ phận Thương mại và cung ứng dầu thô thị trường toàn cầu, Công ty Idemitsu Kosan, đã đưa ra những bài học kinh nghiệm ứng phó trong bối cảnh bất ổn về nguồn cung và về giá xăng dầu trên thế giới, cho rằng để duy trì nguồn cung xăng dầu ổn định và đảm bảo an ninh năng lượng, cần phải thúc đẩy toàn bộ chuỗi cung ứng đối với các sản phẩm xăng dầu, từ thu mua nguyên liệu đầu vào, sản xuất đến bán hàng và tiêu dùng.

“Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách, giải pháp điều hành ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ doanh nghiệp và đã thu được một số kết quả tốt. Tuy nhiên, để có thể thích ứng với chi phí xăng dầu tăng, ngoài việc điều chỉnh giá bán một số sản phẩm cho phù hợp, doanh nghiệp cũng nên triển khai thực hiện đồng thời một số giải pháp như tận dụng, tiết kiệm nguyên vật liệu ở mức tối đa nhằm có thể giảm bớt một phần chi phí, tăng cường quản lý, giám sát quá trình sản xuất kinh doanh chặt chẽ hơn, hạn chế thất thoát; đàm phán với đơn vị vận chuyển (xe thuê ngoài) để không tăng cước vận chuyển quá cao. Bên cạnh đó, tìm kiếm thêm các nhà cung cấp nguyên vật liệu khác để có chất liệu tốt, giá thành biến động ít nhất; đầu tư cải tiến dây chuyền để cải thiện môi trường làm việc và tăng năng suất để hạn chế chi phí đội giá thành sản phẩm”, ông Lê Tuấn Anh gợi ý một số giải pháp.