Mùa Noel nhớ “Giáo đường im bóng”

Thời của Nguyễn Thiện Tơ, mùa Noel thường có không khí trang trọng, không ồn ào như bây giờ. Đó thường là mùa của nỗi nhớ, của kỷ niệm, của những cung bậc tình yêu thiêng liêng. Nhạc phẩm “Giáo đường im bóng” được viết năm ông mới ở tuổi 17, là tâm sự của chàng trai trẻ đem lòng nhớ thương một người con gái xứ đạo Vũ Hà Tiên.

Hai người gặp nhau trong một buổi biểu diễn từ thiện hướng đạo sinh tháng 5/1938. Khi ấy ông là nghệ sĩ chơi đàn ghi-ta Hawaii, còn Hà Tiên thì hát. Nhan sắc yêu kiều, quý phái của nàng đã khiến ông bần thần vì xúc động.

Vợ chồng nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ ngày trẻ

Mối tình si ấy cứ âm thầm ngày tháng. Sau nhiều lần gặp, người con gái cũng đã mang lòng yêu chàng nghệ sĩ trẻ nhưng chưa dám thổ lộ. Một ngày, nhờ một người bạn, chàng tìm đến chơi nhà nàng, nàng bạo dạn đề nghị chàng đàn cho nàng nghe ca khúc nổi tiếng "forget me not"... như một thông điệp tình yêu của nàng.

Nhưng nàng theo đạo, còn chàng thì không. Sự ngăn cách tôn giáo ấy vào những năm đầu thế kỷ XX không phải dễ dàng có thể vượt qua. Hơn nữa cha mẹ nàng cũng không đồng ý cho nàng sánh duyên cùng anh chàng nghệ sĩ mà theo như họ nghĩ thì cuộc đời rất lênh đênh. 6 năm trời thầm yêu trộm nhớ, có nhiều lúc họ tưởng chừng như vĩnh viễn không thể đến được cùng nhau.

Với nỗi đau khổ giày vò, Nguyễn Thiện Tơ viết “Giáo đường im bóng”. Tâm trạng đợi chờ của chàng trai đang yêu được thổi vào từng nốt nhạc: "Lá êm êm rơi trên gương hồ/ Hình như mối tơ duyên xa mờ/ Sóng rung rinh hồ xưa đây/ Hồn tôi nhớ nàng mê say/ Ngày xa ấy u trầm quá/ Và sóng mắt huyền còn biết tìm đâu...".

Ngay cả khi bài hát ra đời và được các ca sĩ cùng thời hát ở một vài phòng trà Hà Nội, người con gái xứ đạo vẫn không hề biết đó là bài hát dành tặng cho mình. Sau nhạc phẩm này, Nguyễn Thiện Tơ tiếp tục viết những ca khúc mà sau này làm say lòng người nghe nhiều thế hệ như: "Ngày vui đã qua", "Cung đàn xuân xưa","Nhắn gió chiều", "Trên đường về", "Đêm trăng xưa"... Tất cả những ca khúc đó đều là để dành cho người yêu.

Thêm hai năm nữa yêu nhau, rồi cả hai quyết vượt qua mọi rào cản gia đình, tôn giáo, họ đã đến với nhau để thành chồng thành vợ.

Nguyễn Thiện Tơ vốn là người có năng khiếu âm nhạc từ thuở nhỏ. Cha của ông, một người công nhân xưởng in Viễn Đông nhưng rất biết khuyến khích con đi theo âm nhạc.

Năm 13 tuổi, cậu bé Tơ đã chơi thành thạo đàn ghi-ta Hawaii. Sau này, nhóm nhạc Myosotis do ông khởi xướng thành lập là một trong không nhiều nhóm nhạc tân thời nổi tiếng nhất thập kỷ 30 của thế kỷ XX, tập hợp những gương mặt được công chúng đương thời yêu mến gồm các nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh, Nguyễn Trần Dư, Nguyễn Trí Nhường...

Nguyễn Thiện Tơ còn là một người thầy dạy đàn có uy tín đất Hà thành. Học trò của ông là những tên tuổi như nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, Nguyễn Văn Quỳ, Dzoãn Mẫn... Sau giải phóng Thủ đô, ông chuyển về công tác ở dàn nhạc giao hưởng Đài Tiếng nói Việt Nam, rồi sau đó lại chuyển về Hãng phim truyện Việt Nam.

Quay về việc sáng tác ca khúc, rất nhiều người thắc mắc rằng sau khoảng chục ca khúc viết rất hay và trở nên nổi tiếng thì Nguyễn Thiện Tơ không sáng tác nữa mà ông chủ yếu dành thời gian để chơi nhạc. Dưới mái nhà xưa 22 Mai Hắc Đế ấy, ông và bà Vũ Hà Tiên - người con gái trong “Giáo đường im bóng” thuở xa xưa dáng xinh xinh như bao tiên kiều, giờ đây vẫn bên ông nồng ấm những hoài niệm của một thời mê say, lãng mạn.