Hệ thống ngân hàng Ý khốn đốn

Chính trị tác động trực tiếp tới nền kinh tế

Theo kết quả kiểm phiếu chính thức ngày 4/12, có tới 60% số cử tri Ý đã bỏ phiếu phản đối trong cuộc trưng cầu ý dân về kế hoạch cải cách hiến pháp. Kết quả này đã có những tác động tức thời đến các thị trường tài chính và sẽ có những ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế của Ý cũng như khu vực.

Các NH tại Ý đang đối mặt với nợ xấu tăng cao

Về ngắn hạn, đồng euro đã nhanh chóng bị sụt giá mạnh so với đồng USD. Tuy nhiên, về lâu dài hơn, những tác động này không chỉ dừng lại ở đó mà còn là một đòn mạnh tức thời đánh vào lòng tin của các nhà đầu tư. Mặc dù một cuộc khủng hoảng chính trị toàn diện ở Ý có thể sẽ không xảy ra, nhưng cuộc bỏ phiếu vừa qua sẽ vẫn ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế của nước này, trong đó hệ thống ngân hàng sẽ chịu một tác động đáng kể.

Sự sụt giảm lòng tin của các nhà đầu tư như đã đề cập ở trên có thể làm chệch hướng đà phục hồi kinh tế vốn đang mong manh của Ý, đồng thời các công ty sẽ cắt giảm đầu tư và các kế hoạch thuê mướn nhân công. Một triển vọng kinh tế ảm đạm, cộng với tình trạng bất ổn chính trị gia tăng, sẽ khiến lãi suất trái phiếu của Ý bị nâng lên.

Các ngân hàng mong manh dễ vỡ của Ý cũng như gánh nặng nợ công đang gia tăng của nước này sẽ trở thành mối quan ngại chủ yếu của các nhà đầu tư. Hiện tại, hệ thống ngân hàng Italy đang gánh một khoản nợ xấu khổng lồ lên đến 360 tỷ euro (tương đương 380 tỷ USD) và đang rất cần tái tài trợ.

Không chỉ đối mặt với tình trạng nợ xấu gia tăng nhanh chóng, theo đánh giá của Fitch Ratings, khả năng thu lợi nhuận của ngành ngân hàng Ý hiện cũng ở mức rất thấp. Bên cạnh đó, những rắc rối của một số ít ngân hàng trong việc huy động vốn cũng đã gia tăng thêm sức ép cho hệ thống. Đây là một số yếu tố khiến triển vọng của các ngân hàng Ý năm 2017 bị điều chỉnh từ mức "ổn định" xuống "tiêu cực" như trong nhận định ở trên.

Thực tế này cũng đã được chứng minh khi ngân hàng lớn thứ 3 tại Ý là ngân hàng Monte dei Paschi di Siena (BMPS) đang phải đối mặt với nguy cơ phá sản do Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) vừa bác bỏ yêu cầu gia hạn thời gian thêm 20 ngày để thu hút vốn của ngân hàng này.

Theo số liệu của ECB, hiện BMPS đang phải nỗ lực thu hút thêm khoảng ít nhất 4 tỷ euro trên thị trường để tránh nguy cơ phá sản. Các chuyên gia đánh giá rằng động thái này của ECB cho thấy nguy cơ phá sản đối với BMPS là hiện hữu và việc kéo dài thêm thời hạn sẽ không mang lại một kết quả khả quan nào.

Đâu là các giải pháp?

Về phía bản thân NHTW Ý, các mắt xích yếu nhất trong ngành ngân hàng của nước này đã phần nào được củng cố, và các ngân hàng của nước này trong những tháng gần đây đã có nhiều cải thiện về vốn. Bên cạnh đó, những cuộc trắc nghiệm nhằm đánh giá sự ổn định của các ngân hàng cũng đã tăng cường sự minh bạch cho hệ thống ngân hàng của Ý.

Đối với các ngân hàng đang gặp vấn đề như BMPS, một số phương án giải cứu mà không vi phạm các nguyên tắc của Ủy ban châu Âu (EC) cũng đã được tính đến, như việc hỗ trợ cho các cá nhân gửi tiền từ nguồn của những tổ chức lớn nắm giữ cổ phiếu ngân hàng, nhằm gián tiếp làm giảm áp lực cho ngân hàng. Tuy nhiên, phương án này cũng được cho là có chi phí cao trong khi cán cân tài chính hiện giờ của Ý là rất bấp bênh.

Về phía ECB, chương trình mua trái phiếu do NHTW châu Âu thực hiện sẽ là một lá chắn hữu hiệu, có thể ngăn chặn tình trạng bán tháo các khoản nợ của Ý. Kể từ khi chương trình nới lỏng định lượng của ECB được triển khai, thị trường trái phiếu của Italy đã trở nên ít nhạy cảm hơn trước những sức ép về chính trị và kinh tế.

Ngoài ra, trong trường hợp sức ép nợ công lại tăng lên, ECB có thể sẽ kích hoạt lại chương trình "Giao dịch tiền tệ công khai", gọi tắt là OMT, để kìm lãi suất trái phiếu Italy ở mức thấp và đảm bảo duy trì sự tiếp cận với thị trường Italy.

Một điểm cần lưu ý khác là chương trình mua trái phiếu của ECB cũng sẽ trở thành lá chắn cho các thị trường trái phiếu ở Eurozone và giúp ngăn chặn hiệu ứng lây lan từ Ý. Dự kiến, chính sách của ECB sẽ vẫn được nới lỏng và kéo dài trong bối cảnh cuộc trưng cầu dân ý vừa qua ở Ý.