Quyết tâm tạo niềm tin cho các nhà đầu tư

Sớm hoàn thiện khung khổ pháp lý

Trong trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Lê Quang Mạnh cho biết, để giữ quyền đánh thuế của Việt Nam trong bối cảnh các nước xuất khẩu đầu tư sang Việt Nam sẽ thực hiện thuế TTTC từ kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) năm 2024, đa số ý kiến trong Uỷ ban TCNS cho rằng, cần thiết phải ban hành một văn bản pháp luật để tạo cơ sở pháp lý cho các doanh nghiệp ĐTNN thuộc diện điều chỉnh của thuế TTTC có thể kê khai thuế TNDN bổ sung tại Việt Nam thay vì để các nhà ĐTNN nộp khoản thuế bổ sung này tại nước mẹ. Mặt khác, việc sớm ban hành Nghị quyết sẽ thể hiện rõ quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện thuế TTTC từ 01/01/2024, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư về môi trường pháp lý tại Việt Nam.

Do đây là khoản thuế mới, bổ sung thêm so với thuế TNDN hiện hành, chưa được quy định trong Luật thuế TNDN nên Chính phủ trình Quốc hội ban hành ở hình thức Nghị quyết. Trong đó, Chính phủ đề nghị tên gọi của Nghị quyết không có chữ “thí điểm” để bảo đảm sự chắc chắn cho văn bản đạt chuẩn khi OECD hoặc các nước có quyền lợi liên quan thực hiện rà soát đồng cấp.

Để bảo đảm sự rõ ràng về thời gian áp dụng của Nghị quyết, đồng thời đáp ứng được yêu cầu về thời điểm áp dụng quyền thu thuế, đa số ý kiến trong Uỷ ban TCNS đề nghị Chính phủ báo cáo rõ về kế hoạch, thời gian sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật Thuế TNDN (sửa đổi) để bảo đảm các nội dung về thuế phải được quy định một cách thống nhất trong Luật, trình UBTVQH, Quốc hội chính thức bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, bảo đảm hiệu lực áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2025.

Việt Nam quyết tâm thực hiện thuế TTTC từ đầu năm 2024

Quy định phải đạt chuẩn để tránh khiếu kiện

Báo cáo đánh giá tác động của Chính phủ cho thấy (tính toán dựa trên số liệu quyết toán thuế TNDN năm 2022), dự kiến có khoảng 122 tập đoàn ĐTNN sẽ thuộc diện điều chỉnh của Nghị quyết này với tổng số thuế TNDN nộp bổ sung tối thiểu nội địa (QDMTT) là 14.600 tỷ đồng/năm.

Trong nước, dự kiến có 6 tập đoàn sẽ thuộc diện điều chỉnh của Nghị quyết và dự kiến số thuế TNDN bổ sung (IIR) có thể thu từ các khoản đầu tư ra nước ngoài của các tập đoàn này là khoảng 73 tỷ đồng (trong trường hợp các nước nhận đầu tư không áp dụng thuế TTTC). Tuy nhiên báo cáo thẩm tra cho biết, theo quy định về thuế TTTC, ngay cả đối với phần thu nhập trong nước của các tập đoàn này đang có thuế suất thực tế dưới 15% cũng sẽ phải nộp thuế QDMTT để tránh việc các nước thứ 3 sẽ được quyền thu khoản thuế này của Việt Nam từ năm 2025.

“Chính phủ cần tính đến các tác động này để chuẩn bị phương án, quan điểm xử lý phù hợp”, Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết.

Về vấn đề bảo đảm đầu tư và khả năng khiếu kiện, trong Tờ trình, Cơ quan soạn thảo cho rằng khả năng khiếu kiện của các nhà ĐTNN là không cao, do nếu nhà đầu tư không nộp thuế TTTC tại Việt Nam thì cũng phải nộp khoản thuế này ở nước mẹ hoặc nước thứ 3. Tuy nhiên theo Báo cáo thẩm tra của Ủy ban TCNS, trong trường hợp nhà đầu tư mong muốn nộp thuế TTTC tại nước mẹ thì khả năng nhà đầu tư khiếu kiện (tại các cơ quan tài phán quốc tế) và thắng kiện là hiện hữu, đặc biệt đối với trường hợp mà các ưu đãi đầu tư được quy định trực tiếp trên Giấy Chứng nhận đầu tư của doanh nghiệp (ví dụ như trường hợp các dự án được hưởng ưu đãi đặc biệt theo Quyết định 29/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ).

Hiện nay, dự thảo Nghị quyết đang được xây dựng theo hướng, trong trường hợp doanh nghiệp không thống nhất với việc nộp thuế TTTC tại Việt Nam thì có thể áp dụng quy định về bảo đảm đầu tư theo pháp luật về đầu tư. Cụ thể, Khoản 2, Điều 7 Dự thảo Nghị quyết quy định: “Trường hợp người nộp thuế theo quy định tại Nghị quyết này có đề nghị được đảm bảo ưu đãi đầu tư thì Chính phủ xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật về đầu tư để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước và doanh nghiệp”. Còn tại Khoản 2, Điều 13 Luật Đầu tư về bảo đảm đầu tư quy định: “Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư thấp hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư được hưởng trước đó thì nhà đầu tư được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư theo quy định trước đó cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án đầu tư”.

Theo Báo cáo thẩm tra, với quy định như trên của dự thảo Nghị quyết và quy định của Luật Đầu tư thì ngay cả đối với những trường hợp ưu đãi đầu tư không được ghi trên Giấy Chứng nhận đầu tư, thì nhà ĐTNN vẫn có thể khiếu kiện để lựa chọn phương án tiếp tục hưởng ưu đãi đầu tư cho thời gian còn lại và sẽ nộp thuế TTTC tại nước mẹ. Nội dung dự thảo này của Nghị quyết là trái với quy định về thuế TTTC của OECD, trong đó quy định quyền ưu tiên thu thuế TTTC là ở nước nhận đầu tư; nếu nội luật một nước cho phép nhà đầu tư có thể lựa chọn nơi nộp thuế TTTC bổ sung, thì văn bản nội luật này có thể bị xem là “không đạt chuẩn”. “Vì vậy, Uỷ ban TCNS đề nghị Chính phủ có quan điểm chính thức về nội dung bảo đảm đầu tư khi thực hiện thuế TTTC để có phương án quy định phù hợp trong dự thảo Nghị quyết”, ông Lê Quang Mạnh cho biết.

Theo chương trình dự kiến, ngày 20/11 tới sẽ thảo luận ở hội trường dự thảo Nghị quyết và dự kiến biểu quyết thông qua vào ngày 29/11, ngày cuối cùng của Kỳ họp thứ 6.