“Hóng” chính sách cho điện gió ngoài khơi

Ông Bùi Quốc Hùng, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công thương) cho biết, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định: ưu tiên sử dụng năng lượng gió, mặt trời cho phát điện. Xây dựng các cơ chế chính sách đột phá để khuyến khích và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch.

Ảnh minh họa

Hiện Dự thảo Quy hoạch điện VIII đã được hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó quy hoạch phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, nhất là điện gió ngoài khơi rất được chú trọng với quy mô dự kiến lên tới 7 GW vào năm 2030, 16 GW vào năm 2035 và tới trên 64 GW vào năm 2045 cũng nhằm cụ thể hóa cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị COP26 là tiến tới phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 (Net Zero).

Tuy nhiên, hiện tại Dự thảo Quy hoạch điện VIII mới chỉ đưa ra tổng công suất dự kiến (chưa có phân bổ theo địa phương). Sau khi Quy hoạch điện VIII được phê duyệt, Bộ Công thương dự kiến tiếp tục xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch làm cơ sở để xác định quy mô công suất các dự án phân theo từng địa phương, tiếp đó mới đến công tác lựa chọn nhà đầu tư.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn T&T Group, một dự án điện gió ngoài khơi sẽ được phân kỳ đầu tư theo các giai đoạn phù hợp với khả năng hấp thụ, truyền tải công suất. Giai đoạn đầu thường đề xuất phát triển với công suất trung bình khoảng trên dưới 1000 MW. Với quy mô này, cần tổng thời gian từ chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư đến COD khoảng từ 6 - 8 năm. Nếu việc phê duyệt quy hoạch, lựa chọn dự án, nhà đầu tư không được đẩy nhanh theo các trình tự thủ tục thì mục tiêu 7000MW vào năm 2030 là rất khó khả thi.

Lộ trình xây dựng và ban hành cơ chế chính sách giá cho các dự án điện gió ngoài khơi đến nay vẫn thiếu các chỉ dẫn cụ thể và rõ ràng, dễ phát sinh nhiều rủi ro và hệ lụy cho cả các nhà đầu tư và cả mục tiêu phát triển của Quy hoạch điện VIII. Bên cạnh đó, điện gió ngoài khơi là ngành công nghiệp hiện đại và là lĩnh vực đầu tư còn rất mới mẻ đối với Việt Nam. Thêm nữa, điện gió ngoài khơi thuộc nhóm các dự án cần phải xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại (cảng, kho chứa), sử dụng công nghệ cao (móng sâu, tua bin công suất lớn, tháp gió cao, vận hành trong môi trường nước mặn) và thường có quy mô công suất lớn đòi hỏi nhà đầu tư phải có nhiều kinh nghiệm, năng lực tài chính, năng lực kỹ thuật…

Bà Nguyễn Thị Thanh Bình đề nghị, nên thực hiện giai đoạn chuyển tiếp trước khi thực hiện chính sách đấu thầu, đấu giá. Giai đoạn chuyển tiếp là thực hiện theo biểu giá điện cố định (FIT) phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Giai đoạn này được kiến nghị áp dụng cho 7 GW đầu tiên thực hiện trong giai đoạn đến 2030. Đây là giai đoạn đầu khởi động, định hình phát triển một ngành công nghiệp mới, hiện đại ở Việt Nam. Do vậy, Chính phủ có thể xem xét bắt đầu bằng cơ chế lựa chọn nhà đầu tư trên cơ sở phải đáp ứng được các tiêu chí rõ ràng, chứng minh được về năng lực, kinh nghiệm, tài chính... đảm bảo rút ngắn giai đoạn lựa chọn nhà đầu tư, các dự án có thể sớm được triển khai, vận hành trước 2030.

Ông Mark Hutchinson, Chủ tịch SEA Taskforce - GWEC nhìn nhận, vốn đầu tư cho dự án điện gió ngoài khơi rất lớn. Để hiện thực mục tiêu 7 GW đến năm 2030, Việt Nam cần đưa ra cơ chế chuyển đổi cho 4 GW đầu tiên, tiếp theo có thể thực hiện cơ chế đấu thầu cho 3 GW còn lại. Đồng thời, khi có sự tham gia của các nhà đầu tư quốc tế thì cần phải có hợp đồng mua bán điện minh bạch.