Đảm bảo nguồn cung phân bón trong nước

	Giá phân bón tăng tác động mạnh đến sản xuất
	Nhóm ngành phân bón có tăng trưởng bền vững?
	Không để thiếu phân bón cho sản xuất nông nghiệp

Trong sản xuất nông nghiệp, phân bón là một trong những vật tư quan trọng, góp phần đáng kể làm tăng năng suất cây trồng, nâng cao chất lượng nông sản. Từ chỗ phải nhập khẩu nhiều loại phân bón, đến nay Việt Nam đã chủ động được nguồn cung một số loại phân bón chủ yếu như phân urê, phân supe lân, phân lân nung chảy, phân bón hỗn hợp NPK, phân bón hữu cơ… Trung bình mỗi năm Việt Nam sử dụng khoảng 9 - 10 triệu tấn phân bón vô cơ từ nguồn sản xuất công nghiệp.

Nguồn cung ứng chính trên thị trường phân urê tại Việt Nam được sản xuất trong nước

Trong năm 2021, thị trường phân bón nói chung và các loại phân đạm khác trong đó có phân urê nói riêng đã có những biến động bất thường. Điều đáng bàn là mặt hàng phân urê chịu tác động của nhiều yếu tố khiến cho giá cả tăng cao so với cùng kỳ của những năm trước.

Để có cơ sở đánh giá tổng quát, cập nhật dữ liệu thị trường nhằm tiếp tục rà soát, giám sát đối với lĩnh vực sản xuất, kinh doanh phân urê tại Việt Nam, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công thương) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản vừa thực hiện báo cáo cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh phân urê tại Việt Nam, tăng cường năng lực thực thi hiệu quả Luật Cạnh tranh 2018.

Theo đại diện Bộ Công thương, sản lượng nhập khẩu phân urê trong thời gian từ 2018 cho tới nay liên tục giảm một cách đáng kể. Cụ thể, năm 2018, lượng phân urê nhập khẩu đạt 525,796 nghìn tấn. Tuy nhiên, lượng nhập khẩu năm 2019 chỉ đạt khoảng 75% năm 2018. Năm 2020, tổng lượng nhập khẩu chỉ ở mức 111,416 nghìn tấn, tương đương khoảng 21% năm 2018.

Hiện nay, Việt Nam có 4 nhà máy sản xuất urê với tổng công suất đạt khoảng 2.270 tấn/năm. Trên thực tế, sản lượng sản xuất phân urê của 4 nhà máy này trong thời gian từ năm 2018 cho tới nay liên tục gia tăng. Hiện sản xuất trong nước là nguồn cung ứng chính trên thị trường phân urê tại Việt Nam.

Trong mối tương quan với tổng thể nền kinh tế, thị trường phân urê được xem là thị trường hạ nguồn của lĩnh vực khai khác tài nguyên thiên nhiên (khí và than), đồng thời, cũng là thị trường thượng nguồn của lĩnh vực sản xuất công nghiệp khác (phân bón khác và keo). Vì vậy, đại diện Bộ Công thương cho rằng, các hành vi cản trở cạnh tranh trên thị trường phân urê có thể không chỉ tác động tới lĩnh vực trồng trọt mà còn tác động đa chiều tới nhiều lĩnh vực khác trong nền kinh tế. Đáng lưu ý rằng đối tượng cuối cùng chịu tác động hành vi hạn chế cạnh tranh là người tiêu dùng (nông dân, tổ chức, cá nhân sử dụng phân bón trong lĩnh vực trồng trọt và người tiêu dùng sử dụng sản phẩm công nghiệp sản xuất từ phân urê). Do vậy, hành vi hạn chế cạnh tranh xảy ra trên thị trường phân urê có khả năng gây thiệt hại đáng kể tới phúc lợi xã hội cũng như quyền lợi của người tiêu dùng.

Mặt khác, thị trường phân urê hiện được dẫn dắt bởi sản xuất trong nước và có cấu trúc thị trường độc quyền nhóm, sức mạnh tích tụ tại nhóm doanh nghiệp sản xuất.

Bên cạnh đó, thị trường phân urê là thị trường đặc thù, việc sản xuất dựa trên nguồn nguyên liệu là tài nguyên thiên nhiên từ nguồn tài nguyên quốc gia (khí và than). Hiện các cơ sở sản xuất phân urê hiện nay đều là doanh nghiệp Nhà nước.

Với mục tiêu tăng cường môi trường cạnh tranh, cần xây dựng các biện pháp để cơ quan nhà nước có thể chủ động nắm bắt các hoạt động bất thường trên thị trường. Báo cáo nói trên cũng đề xuất xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về ngành - một trong những công cụ giám sát thị trường. Cơ sở dữ liệu này bao gồm các chỉ số cơ bản phản ánh cấu trúc thị trường, tình hình biến động trên thị trường, hợp đồng giao dịch giữa các chủ thể trên thị trường. Để tăng tính hiệu quả, việc thu thập số liệu không thể thực hiện bởi đơn lẻ một cơ quan nhà nước nhất định mà cần có sự hợp tác, xây dựng và cơ chế hoạt động giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền liên quan. Ngoài ra, còn rất cần tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật nói chung và pháp luật cạnh tranh nói riêng đối với các doanh nghiệp trên thị trường phân urê.