Sức sống từ những trang viết tuổi 20

Gần 28 năm kể từ lần đầu tiên Cuộc vận động sáng tác Văn học tuổi 20 diễn ra và tìm được quán quân là tác giả Nguyên Hương với tác phẩm Quà muộn cho đến ngày hôm nay, Văn học tuổi 20 đã tổ chức được tổng cộng 7 kỳ. Trong đó, có 6 kỳ đã tìm ra được chủ nhân những giải Nhất, Nhì, Ba, Khuyến khích với trị giá giải thưởng vô cùng hấp dẫn. Kỳ thứ 7 của Giải thưởng Văn học tuổi 20 diễn ra từ năm 2019. Năm nay, có 12 tác giả chính thức lọt vào chung kết.

Lễ công bố các tác phẩm vào vòng chung kết giải thưởng Văn học tuổi 20 lần thứ 7

Diễn ra trong tình hình phức tạp, Giải thưởng Văn học tuổi 20 kỳ thứ 7 đã thu hút đông đảo cây bút gửi những sáng tác đầy tâm huyết về dự giải. Một điều khá bất ngờ của kỳ thứ 7 là sự áp đảo của số lượng truyện dài so với truyện ngắn.

Ông Dương Thành Truyền - nguyên Trưởng ban tổ chức cho biết: “Thể loại truyện dài chiếm ưu thế hơn trong lần này. Ngay trong 12 tác phẩm lọt vào vòng chung khảo cũng đã có 6 truyện dài. Có lẽ sự phức tạp của xã hội hiện đã thôi thúc các tác giả sáng tác truyện dài để chuyển tải hết những vấn đề mà cuộc sống đặt ra”. Sau quá trình đọc bản thảo và thẩm định nghiêm túc của các biên tập viên, cuối cùng Giải thưởng Văn học tuổi 20 cũng đã tìm ra 12 tác phẩm xuất sắc nhất để tiến hành xét giải. 12 tác phẩm vào chung khảo gồm: Chopin biến mất (truyện dài) - Hiền Trang, Cõi người mắc cạn (truyện dài) - Hoàng Khánh Duy, Kẻ săn chuột (truyện dài) - Phã Nguyện, Ngủ ngon nhé, nàng thơ (truyện dài) - Nguyễn Dương Quỳnh, Bảy bảy bốn chín (truyện dài) - Hoàng Công Danh, Vụn ký ức (truyện dài) - Yang Phan, Chuồng cọp trên cao (truyện ngắn) - Nguyễn Thu Hằng, Bí mật của bóng tối (truyện ngắn) - Đinh Thành Trung, Nửa lời chưa nói (truyện ngắn) - Duy Ân, Vệt sáng của bụi (truyện ngắn) - Lê Quang Trạng, Lũ chim thích chọn cành khô (truyện ngắn) - Mai Thanh Nga và Có thú dữ trong thành phố (truyện ngắn) - Nguyên Nguyên.

Ở kỳ thứ 7, dường như các tác giả có xu hướng hướng ngòi bút độc đáo của mình vào hiện thực cuộc sống, phản ánh hiện thực nhức nhối đang diễn ra trước mắt bằng cảm thức, quan điểm của con người hiện đại. Nếu ở kỳ 6 nhiều tác giả đã sử dụng nghệ thuật hư cấu kỳ ảo (fantasy), giả tưởng, xuyên không, dã sử… thì ở kỳ 7, bút pháp hiện thực, sự kết hợp giữa ngôn ngữ nghệ thuật và tri thức tâm lý học, văn hóa học, huyền thoại học, sinh thái học, mỹ học, tôn giáo học… trở thành dấu ấn đặc trưng. Trong lần này, nhiều tác giả đã bày tỏ cảm xúc, tâm trạng, nỗi lòng của mình trước sự chuyển biến của xã hội và con người. Những biến động diễn ra trước mắt đã trở thành nguồn cảm hứng để các tác giả sáng tạo không ngừng nghỉ, nỗ lực bứt phá bản thân (đối với những tác giả đã có tác phẩm trước đó), thể hiện sự chỉn chu trong khả năng có thể để tác phẩm đọng lại trong tâm trí độc giả (đối với những tác giả lần đầu xuất bản sách). Hoàng Khánh Duy đã đau đáu trước vấn đề môi trường và đời sống của con người, truyện dài Cõi người mắc cạn của anh vừa khơi gợi hình ảnh của một miền Tây những ngày hạn mặn đầu năm 2020, vừa tái hiện những biến đổi của môi trường ở những vùng quê khác trên đất nước kéo theo những hệ lụy không nhỏ. Tác giả đã đưa ra một thông điệp đáng quý: “Chẳng phải khơi thông nước sông đâu. Dòng nước trong lòng đang bị tắc nghẽn đấy. Điều cốt yếu là phải khơi thông lòng người” (Trích tác phẩm). Yang Phan đã làm một cuộc truy vấn về ký ức trong Vụn ký ức để đặt ra câu hỏi rằng: Ký ức có phải là thứ đứng yên theo thời gian, hay nó luôn chuyển động và làm thay đổi chúng ta theo cách mà chúng ta không ngờ tới? Hay Nguyễn Dương Quỳnh đặt ra vấn đề về nghệ thuật, sự khao khát cái đẹp của con người trong truyện dài Ngủ ngon nhé, nàng thơ. Nghệ thuật và cuộc sống, những cảm hứng, khát vọng của người nghệ sĩ luôn là đề tài muôn thuở của văn học… Về độ “dày” của các tác phẩm lần này, có thể thấy, bộ sách Văn học tuổi 20 kỳ 7 không quá dày như kỳ trước, theo ông Nguyễn Thành Nam “ngay cả truyện dài cũng vừa đủ dài, nhưng bên trong lại có sức chứa hiện thực vô cùng to lớn”. Tất cả đã làm nên một bức tranh đa dạng, đầy màu sắc của Giải thưởng Văn học tuổi 20.

Chia sẻ về mùa giải này, ông Dương Thành Truyền cho biết thêm: “Mặc dù sau đại dịch, việc chi trả kinh phí in ấn, tổ chức, giải thưởng của Văn học tuổi 20, khâu bán sách… đã đặt ra cho nhà xuất bản Trẻ “bài toán kinh tế” khó giải, nhưng nhà xuất bản Trẻ vẫn nỗ lực để duy trì giải thưởng truyền thống này, cũng như khuyến khích các cây bút sáng tác, gióng lên tiếng nói, quan điểm của mình về cuộc sống hôm nay”. Giải thưởng Văn học tuổi 20 vì thế mà mang ý nghĩa nhân văn to lớn. Đó chính là tâm huyết của ban tổ chức, nhà xuất bản Trẻ, khát khao tạo nên diện mạo mới, độc đáo và đầy ấn tượng của văn học đương đại Việt Nam.

Giải thưởng Văn học tuổi 20 dự kiến tổ chức trao giải và khép lại kỳ 7 vào trung tuần cuối tháng 5/2022. Ban giám khảo bao gồm những gương mặt quen thuộc, xuất sắc trong giới văn chương, sáng tác và nghiên cứu, báo chí: PGS-TS. Ngô Văn Giá, PGS-TS. Nguyễn Thành Thi, nhà báo Thúy Nga, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư và nhà văn Phan Hồn Nhiên.