Nhà thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát: “Những con sóng” dạt dào mà quặn thắt nỗi niềm

Có giai đoạn, nhắc đến Nguyễn Thị Hồng Ngát người ta chỉ nhớ đến phim, đến những trao đổi chao chát trên truyền thông. Thì đã đành, công việc mà bà dự phần suốt một quãng thời gian dài ở mảng điện ảnh. Những chức vụ Giám đốc Hãng Phim truyện Việt Nam (1999-2001), Cục phó Cục Điện ảnh (2001-2006), Giám đốc Hãng phim Hội Điện ảnh Việt Nam (2005-2010), rồi Phó Chủ tịch Thường trực Hội Điện ảnh Việt Nam (2010-2020) mà bà liên tục đảm nhiệm khi đó cũng khiến cái tố chất thi sĩ trong con người Nguyễn Thị Hồng Ngát có thể lắng lại, chìm xuống, nhường chỗ cho những mối quan tâm, bận tâm khác.

Thế nên, nhiều độc giả cứ mải miết tìm và không thấy những tác phẩm mới của nữ sĩ Nguyễn Thị Hồng Ngát đâu. Có chăng, chỉ thấy những bài thơ lẻ in lác đác trên mấy tờ báo văn nghệ. Chỉ tới khi bà ra mắt tập thơ “Những con sóng”, người ta mới cảm thấy “đã gặp” một thi sĩ Nguyễn Thị Hồng Ngát như đã từng yêu.

Nhà thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát ra mắt tập thơ “Những con sóng”

Tập thơ “Những con sóng” chỉ hơn 100 trang nhưng trong đó có những bài thơ bà viết đã lâu, từ hồi học ở Ucraina. Đây là những bài thơ nằm khuất lấp trong những tệp tài liệu ngả màu thời gian, mà nhờ có thời gian nghỉ hưu, bà mới có thời gian ở nhà dọn dẹp, sắp xếp lại sách vở tài liệu. Những bài thơ mà bà bảo, viết cho riêng mình, chưa từng gửi in ở đâu, nay công bố, “như một nén hương muộn tưởng nhớ đến người đã đi xa gần 20 năm nay”.

Đọc thơ, thấy một trái tim yêu tha thiết: "Thương con sóng vẫn vô tư dào dạt/Một mình buồn cũng lại một mình vui…". Cảm giác đọc tập thơ thứ tám này của Nguyễn Thị Hồng Ngát, người ta như thấy bà đang bạch hóa tâm hồn mình. Những bài thơ như những dòng tự sự, như những trang nhật ký chan chứa kỷ niệm. Kỷ niệm chung là về những vùng đất, những con người đã đi đã gặp. Kỷ niệm riêng, cũng về những con người, đã yêu đã đau…

Như trong bài “Ở nhà thời Covid”, nhà thơ viết: “Ừ thôi nhé chân ơi ta tạm nghỉ/ Ba tuần thôi đành ngồi ở trong nhà/ Đi vạn dặm chân ơi chừng cũng mỏi/ Bao nhiêu lần tứa máu đã trải qua (...) Dẫu tóc bạc tuổi pha sương dầu dãi/ Bao thiệt hơn được mất cũng qua rồi/ Phút lắng lại lòng ta yên ắng quá/ Tiếng chim kêu cũng thảng thốt bầu trời…”.

Như trong bài thơ “Buông”, nhà thơ viết: “Nửa đêm/ Sực tỉnh/ Có một nỗi buồn không hề nhẹ/ Có một nỗi lo không hề vơi/ Có một cái gì đó mơ hồ thôi/ Nhưng quặn thắt đêm đêm quặn thắt…”.

Và đây, trong bài “Tôi đi rao bán nỗi buồn”, Nguyễn Thị Hồng Ngát viết: “Có ai mua nỗi buồn không tôi muốn bán/ Một chút thôi để lòng vui lên/ Giá không đắt đâu hoặc cho không cũng được/ Có ai mua nỗi buồn không?”.

Đây nữa, trong bài “Không ở cùng con”: “Không ở cùng con/ Hai thân già chăm nhau sớm tối/ Không ở cùng con/ Chẳng có ai để hỏi/ Mỗi khi vi tính trở trời…”.

Đặc biệt đọc đến bài “Trả duyên”, nhiều người mới biết đến một quá vãng vốn đã ngủ yên trong lòng, nay như cơn sóng ngoài khơi xa chợt xô tới. Đó là bài thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát viết về người chồng đầu tiên của mình. “Hôm anh mất/ Em không thể khóc/ Bảy năm đầu đời bên nhau em đã khóc hết rồi…/ Ba mặt con ra đời… Trong cay đắng/ 36 năm ta đã không đi cùng nhau/ Mỗi người mỗi ngả/ Xa - đã quá xa…”.

Đậm đặc những trang nhật ký tâm hồn, là những bài thơ viết đã lâu mà lần đầu công bố. Nhà thơ đặt trọn trong phần thứ 2 của tập: Xa cách. Đó là những bài thơ viết ở Kiev (Ucraina) vào những năm 1981-1982, như: “Trò chuyện cùng anh”, “Sao không thư cho em”, “Tự nói với mình”… Tất cả, 18 bài, Nguyễn Thị Hồng Ngát viết cho nhà thơ Thu Bồn - người chồng thứ hai của nữ sĩ. “Thư anh chẳng có một dòng/ Đã mòn con mắt em trông đêm ngày” (Mong)… Cuộc hôn nhân tuy ngắn ngủi nhưng đã để lại nhiều dấu ấn trong ký ức cuộc đời nhà thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát.

Có lẽ thơ là thứ dễ lộ mình quá chăng? Bởi đọc tập thơ “Những cơn sóng”, người ta thấy một Nguyễn Thị Hồng Ngát rất khác, rất lạ. Mà đúng như bà nói, “đằng sau những câu thơ những bài thơ đó chính là viết về con người, về cuộc đời đã và đang qua của tôi”. Nữ sĩ nói thêm rằng, hãy coi phần “Xa cách” như là một góc nhỏ chỉ chiếm 1/3 dung lượng của tập thơ thôi. Đọc để biết để hiểu thêm về nhiều điều không chỉ hiểu về riêng tư của tác giả. Bà quan niệm, phim, truyền hình là thành quả của cả tập thể. Nhưng thơ là của riêng mình! Và những lúc yếu đuối nhất, cần chia sẻ nhất, bà lại chọn cách độc thoại bằng thơ...

Nhà thơ Nguyễn Thị Hồng Ngát cũng chia sẻ thêm: “Sau rất nhiều thời gian bôn ba ở các lĩnh vực sân khấu, điện ảnh, giờ tôi lại trở về với thơ. 9 năm, tôi mới tập hợp được 76 bài. Có những bài thơ viết 40 năm trước giờ mới được ra mắt bạn đọc. Đó là những bài thơ riêng tư, tình yêu, gia đình, nỗi nhớ đất nước, nhớ người thân và cho người đã mất cách đây hơn 20 năm mà tôi không tiện công bố lúc họ còn sống”.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam thì nói, ông đọc tập thơ “Những con sóng” và nhận thấy rằng đó là những câu chuyện hết sức bình dị, những câu chuyện thường nhật của một con người nhỏ bé nhưng ở đó lại chứa đựng những điều lớn lao nhất của kiếp nhân sinh. “Mỗi bài thơ chị kể những câu chuyện rất giản dị, tiếng vọng bên trong chữ nghĩa ấy nó rất đời thường, đôi khi mong manh mơ hồ nhưng trong mỗi câu chuyện ấy cuối cùng vẫn kết lại những triết lý của đời sống… Những người làm thơ càng lớn tuổi, càng suy nghĩ sâu sắc câu thơ càng tinh khiết và giản dị và thơ chị Hồng Ngát minh chứng cho điều đó. Nó vẫn là chị, từ những bài thơ đầu tiên cho đến giờ nhưng bây giờ nó giản dị, kết lại giống như trầm tích vậy”, ông Thiều nhận xét.