Doanh nghiệp hồ tiêu "đau đầu" vì cước vận chuyển

Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cho biết, 6 tháng đầu năm 2021, xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam ước đạt 155 ngàn tấn, kim ngạch đạt 500 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2020, lượng xuất khẩu giảm 7%, tuy nhiên kim ngạch xuất khẩu lại tăng 41%.

Lượng xuất khẩu hồ tiêu giảm ngoài yếu tố sản lượng năm 2021 giảm, ảnh hưởng của dịch COVID-19 thì chi phí logistics là nguyên nhân chính gây ra rất nhiều những khó khăn và thiệt hại nghiêm trọng đến tình hình xuất khẩu của các doanh nghiệp. Được biết, chi phí logistics bao gồm 2 phần chính là phí bến bãi, xếp dỡ, thủ tục hành chính tại cảng xuất và các chi phí liên quan đến vận chuyển container đường biển.

Xuất khẩu hồ tiêu đuối sức vì cước vận chuyển

Theo tổng hợp từ các doanh nghiệp hồ tiêu, giá cước vận chuyển đi các thị trường trọng điểm nhập khẩu hồ tiêu từ tháng 1/2021 cho tới tháng 6/2021 luôn trong chiều hướng tăng với biên độ rất cao và không có dấu hiệu ngừng lại với lý do chính hãng vận chuyển đưa ra là hệ lụy từ dịch bệnh COVID-19 dẫn đến thiếu hụt container.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, sản lượng container thông qua cảng Việt Nam quý I năm 2021 đã tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam 5 tháng đầu năm 2021 tăng so với cùng kỳ năm 2020. Như vậy, thông tin thiếu container rỗng từ các hãng tàu đưa ra được Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nhận định là hoàn toàn không chính xác.

Hiện Mỹ là thị trường chính và là thị trường quan trọng với lượng hồ tiêu xuất khẩu chiếm 20-25%/năm và luôn duy trì sức mua ổn định cho tới hiện tại. Bên cạnh đó, EU cũng là thị trường trọng điểm và thị trường hướng đến của hầu hết các doanh nghiệp trong bối cảnh các hiệp định thương mại tự do càng thúc đẩy tăng sức mua của thị này.

Tuy nhiên, đây lại là 2 tuyến vận chuyển đường biển có mức tăng giá cước phi mã và bất thường nhất, dao động 2 tuần 1 lần và mức tăng không báo trước, có những lúc lại tăng đột biến với mức 1.500-2.000 USD cho một container 40 feet.

Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nhận định, không loại trừ việc tăng chi phí từ đơn vị trung gian là đại lý hãng tàu (gọi tắt FWD) cùng cộng hưởng tạo tâm lý sai lệch về vấn đề tăng giá. Đây cũng là một mắt xích quan trọng vì hầu hết các doanh nghiệp đều làm việc với hãng tàu qua trung gian là FWD. Điều này được chứng minh khi hiện tại trên thị trường đang trôi nổi nhiều mức giá khác nhau cho các chỗ trên cùng một con tàu.

So với thời điểm năm 2020, cước vận chuyển đi EU thường ổn định ở mức 800-1.200 USD cho 1 container 40 feet, nhưng bây giờ tăng trên 11.000 USD, tức là tăng 12-13 lần so với mức giá đầu năm 2020. Cước vận chuyển đi Mỹ từ 2.000 - 3.000 USD cho 1 container 40 feet từ đầu năm 2020 đến nay tăng lên 13.500 USD, tức là tăng 5 - 6 lần.

Trong khi đó, cước từ các nước châu Á khác như Ấn Độ đi Mỹ và EU lại không tăng nhiều như ở Việt Nam. Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cho rằng việc tăng này là phi lý và bất thường bởi giá dầu - chi phí cốt lõi để cấu thành ra giá thành trong vận tải đường biển đang ở mức giá thấp hơn nhiều so với trước đây.

Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nghi ngờ rằng các hãng tàu cố tình găm container và chỗ trên tàu để tạo ra hiện tượng khan hiếm chỗ, khan hiếm vỏ container để trục lợi nhằm đẩy giá cước vận chuyển tiếp tục tăng phi mã. Giá cước vận chuyển quá cao dẫn đến việc các doanh nghiệp xuất khẩu đánh mất thị trường về tay các đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam.

Hiện nay, các doanh nghiệp xuất khẩu buộc phải chấp nhận tất cả rủi ro nhằm cố gắng giữ chân hai thị trường quan trọng này bằng cách cố gắng hạ tối đa lợi nhuận, thậm chí chấp nhận lỗ để giữ chân khách hàng. Tuy nhiên, việc tăng giá cước phi mã, không có chiều hướng giảm thế này khiến các doanh nghiệp khó có thể trụ được.

Đặc biệt hai năm vừa qua, tác động của dịch bệnh COVID-19 kéo dài đã khiến không ít doanh nghiệp kiệt quệ, trong khi đó hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiềm lực tài chính yếu, nguy cơ phải phá sản, giải thể doanh nghiệp là rất cao.

Trước tình hình trên, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam đã có văn bản đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Hải quan và Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ logistics Việt Nam báo cáo với Thủ tướng xem xét tìm cách tháo gỡ, đưa giá cước về mức trước đây.